Ársfrágreiðing Sjókovans um fiskivinnuna 2024
Fororð
Eitt av aðalendamálunum hjá Sjókovanum er at økja kunnleikan um føroysku fiskivinnuna. Tískil hevur Sjókovin, síðan hann var stovnaður í mars 2020, lagt nógva orku í at lýsa gongdina í fiskivinnuni gjøgnum ársfrágreiðingar.
Hetta er fimta ársfrágreiðing Sjókovans um fiskivinnuna, og sum undanfarin ár savna vit upplýsingar og vitan um avreiðingar, útflutning, arbeiðsmarknað, lívfrøðilig tilmæli, oljunýtslu í flotanum, stødd og endurnýggjan av fiskiflotanum á einum staði. Ætlanin er, at lýsa hesar tættir á hvørjum ári, og á hendan hátt vera viðvirkandi til at gera søguligt tilfar, sum kann nýtast í framtíðini.
Umframt hesar tættir viðgera vit á hvørjum ári serstøk aktuell evni. Í ár inniheldur frágreiðingin eina greining um línufiskiskap á ymisku leiðunum, har vit samanbera fiskiskapin tvørtur um ymisku økini, har bólkur 3 fiskar.
Sjókovin hevur frá byrjan av ynskt, at fingið størri fokus á, hvussu umhvørvisliga ávirkanin av fiskivinnuni kann minkast. Tíverri finnast enn eingi almenn útgreinaði tøl fyri oljunýtsluna hjá skipabólkunum, men Sjókovin arbeiðir miðvíst við at fáa meira vitan og hagtøl til vega um hetta evnið.
Tað frøir okkum, at vit aftur í ár hava lagt fleiri skip afturat greiningum okkara, soleiðis at til ber at samanbera oljunýtsluna tvørtur um enn fleiri skip og skipabólkar. Eisini hava vit greinað oljunýtsluna í uppsjóvarfiskiskapinum fyri fiskasløg og veiðiøki. Allar hesar greiningarnar eru bert møguligar við tølum og góðum samstarvi við reiðaríir, og tí fegnast Sjókovin um, at samstarv er fingið við enn fleiri skip í ár. Ætlanin er framhaldandi at byggja uppá oljugreiningarnar, soleiðis at vit við tíðini fáa eina meira fullfíggjaða mynd av, hvussu støðan er viðvíkjandi oljunýtslu í fiskiflotanum, og hvussu tølini kunnu býtast út á ymiskan reiðskap og fiskasløg.
Frágreiðingin í ár vísir eisini til viðkomandi frágreiðingar og tilmælir, sum eru útkomin í seinasta árinum. Høvuðsgrundarlagið undir frágreiðingini eru almenn hagtøl frá Vørn og Hagstovu Føroya, umframt tilfar og tilmælir frá Havstovuni og ICES.
Við hesari ársfrágreiðingini hava vit ment eitt samvirkið amboð, sum ger tað møguligt at fáa atgongd til viðkomandi vitan um fiskivinnuna. Vit vóna, at frágreiðingin verður eitt gott íkast til eitt upplýst kjak og greiningar av fiskivinnuni frameftir.
Mirjam Carlsdóttir Olsen, Sigurgunn Wenzelsdóttir Várting, Magni Laksáfoss og Unn Laksá
Mars 2025
Avreiðingar
Í hesum partinum hyggja vit at avreiðingum hjá føroyskum fiskiførum bæði søguliga og fyri 2024.
Myndin niðanfyri vísir heildarveiðuna, sum er avreidd, býtt á sjóøkir. Avreiðingarnar eru vístar í tonsum og eru fyri árini 2000 til 2024. Við at halda músina yvir økini sæst avreiðingin fyri ávísa sjóøkið fyri ávísu tíðarskeiðini. Eisini ber til bert at síggja heildarveiðuna fyri eitt ella fleiri økir. Hetta verður gjørt við trýsta á tey økir, ið tú ikki ynskir at síggja heildarveiðuna fyri, soleiðis at tey verða sløkt. Legg til merkis, at ongin veiða er skrásett undir Stóra Bretlandi fyrrenn í 2022. Orsøkin til hetta er, at veiða í bretskum sjógvi hevur verið skrásett undir ES, áðrenn Stóra Bretland fekk egið sjóøki eftir Brexit.
Yvirlit yvir føroysku heildarveiðuna í 2000-2024
Heildarveiðan hevur sveiggjað nógv seinastu 20 árini, men er tó vaksin munandi í tíðarskeiðnum. Frá 2000 til 2003 varð heildarveiðan økt frá umleið 330 túsund tonsum til 550 túsund tons, og lá so rímiliga støðug fram til 2007. Í 2008 fall veiðan munandi, og í tíðarskeiðnum 2009-2012 lá veiðan líka omanfyri 300 túsund tons. Síðani er veiðan vaksin munandi aftur, og størsta heildarveiðan hevur verið í 2017, tá góð 670 túsund tons vórðu avreidd, og í 2023, tá heildarveiðan var omanfyri 760 túsund tons. Eitt týðiligt fall var frá 2020 til 2021, tá veiðan minkaði við góðum 100 túsund tonsum niður á umleið 500 túsund tons. Heildarveiðan í 2024 var góð 640 túsund tons, sum er ein minking uppá 15% í mun til 2023.
Størsti parturin av fiskiveiðuni hevur øll árini verið í føroyskum sjóøki, og ein minni partur av veiðuni er komin úr íslendskum, norskum og ES-sjóøki. Nakað av veiðuni er eisini komin úr øðrum økjum, hóast nøgdirnar ikki hava verið so stórar. Millum annað kann veiðan í NEAFC-sjóøkinum nevnast. Hon hevur verið ein størri partur av heildarveiðuni síðani 2017. Beint eftir Brexit varð einki fiskað í ES øki, og bert heilt smáar nøgdir vóru fiskaðar í Stóra Bretlandi í 2022 og 2023. Í 2024 fingu føroyingar tó aftur atgongd at fiska makrel í bretskum sjógvi, og tá vóru smá 33 túsund tons veidd í bretskum sjógvi, harav nógv tann størsti parturin av hesum var makrelur.
Prosentbýtið av avreiðingarnøgdini býtt á fiskasløg í 2012-2024
Grafurin omanfyri vísir prosentbýtið av avreiðingarnøgdini býtt á fiskasløg í tíðarskeiðnum frá 2012 til 2024. Grafurin vísir tíggju tey størstu fiskasløgini umframt bólkin onnur fiskasløg, ið umboðar øll hini fiskasløgini, sum vóru avreidd í tíðarskeiðnum.
Á grafinum sæst, at størstu nøgdirnar koma frá svartkjaftinum, makrelinum og sildini, ið samanlagt eru meira enn 80% av samlaðu avreiðingarnøgdunum flestu árini. Hini 20% koma millum annað frá lodnu, toski, upsa og hýsu, ið eru fiskasløg við væl minni avreiðingarnøgdum.
Tað er týðiligt á grafinum, at størstu avreiðingarnøgdirnar koma frá svartkjaftinum øll árini, undantikið í 2012 og 2013, tá avreiðingarnøgdirnar fyri makrel vóru størri. Frá 2015 til 2020 var helvtin ella meira av samlaðu avreiðingarnøgdini svartkjaftur. Frá 2020 til 2021 var eitt fall í avreiddu nøgdunum av svartkjafti, og avreiðingarnøgdirnar fyri makrel og sild fyltu tá meira. Í 2023 komu aftur omanfyri 50% av avreiddu nøgdunum frá svartkjafti og í 2024 fylti svartkjafturin 67% av veiðuni í nøgd. Fiskiskapurin eftir lodnu hevur sveiggjað nakað í tíðarskeiðnum. Í 2024 var nærum ongin lodna avreidd, eins og í 2019 og 2020. Hesi trý árini varð ongin lodnukvota útskrivað til uppsjóvarskipini, og avreidda lodnan hesi árini var bert hjáveiða.
Prosentbýtið av avreiðingarvirðinum býtt á fiskasløg í 2012-2024
Grafurin vísir prosentbýtið av avreiðingarvirðinum býtt á fiskasløg í tíðarskeiðnum frá 2012 til 2024. Grafurin vísir tíggju tey størstu fiskasløgini umframt bólkin “onnur fiskasløg”, ið umboðar øll hini fiskasløgini, sum vóru avreidd í tíðarskeiðnum.
Á grafinum sæst, at samlaða avreiðingarvirðið serliga er býtt á makrel, tosk, sild og svartkjaft, ið umboða umleið 75%. Hini 25% koma frá smærri avreiðingum, og hesi fýra fiskasløgini hava sveiggjað nakað frá 2012 til 2024.
Verður hugt at avreiðingarvirðinum í mun til avreiðingarnøgdina sæst, at tey fiskasløgini við størstu avreiðingarnøgdunum ikki altíð geva størstu avreiðingarvirðini. Við eini samanbering av avreiðingarnøgd og avreiðingarvirði fyri tosk í 2024 sæst, at avreiðingarnøgdin fyri tosk var einans 3% av samlaðu avreiðingarnøgdini, men heili 21% av avreiðingarvirðinum. Verður harafturímóti hugt at svartkjaftinum sæst, at hann var umleið 67% av samlaðu avreiðingarnøgdini, men einans góð 24% av avreiðingarvirðinum í 2024.
Yvirlit yvir avreiðingar hjá føroyskum fiskiførum í 2024
Grafurin omanfyri vísir avreiðingarnar fyri hvønn skipabólk í 2024. Veljast kann í vinstra horni, um grafurin skal síggjast í avreiðingarvirði (krónum) ella í avreiðingarnøgd (tonsum). Á vinstru síðu á grafinum síggjast skipabólkarnir, sum umboða fiskiskapin í Føroyum. Á grafinum eru hesir skipaðir soleiðis, at skipabólkurin við hægstu samlaðu avreiðingini er ovast, og tann við lægstu avreiðingini niðast. Tá trýst verður á sjálvan bólkin, broytist grafurin soleiðis, at avreiðingin fyri hvørt fiskifar í skipabólkinum sæst. Verður músin flutt á fiskifarið, fáast upplýsingar um avreiðingina hjá tí einstaka fiskifarinum.
Ovast liggja nóta- og ídnaðarskipini, sum hava avreitt flest tons og avreitt fyri størstu virðini. Avreiðingarnøgdin í hesum bólki var umleið 560 túsund tons, og hendan nøgdin gav eitt avreiðingarvirði á næstan 2,3 millardir krónur.
Fiskiførini í bólki 2 høvdu næststørstu avreiðingarnøgd við umleið 37 túsund tonsum. Teirra avreiðingarvirði var slakar 373 milliónir, sum ger at teir liggja sum fjórðstørsti bólkur í avreiðingarvirði.
Flakatrolararnir komu til lands við einari avreiðingarnøgd á 14,4 túsund tons, og gjørdist avreiðingarvirðið fyri hesi tonsini slakar 528 milliónir krónur, og sostatt eru teir bólkurin við næststørsta avreiðingarvirði.
Línuskipini, sum umboða bólk 3, avreiddu 13,5 túsund tons við einum avreiðingarvirði á omanfyri 444 milliónir.
Einasta rækjuskipið í flotanum avreiddi 2.950 tons, sum høvdu eitt avreiðingarvirði á smáar 61 milliónir.
Útróðrarbátarnir í bólki 5A avreiddu 3.138 tons, og hetta gav eitt avreiðingarvirði á 66,4 milliónir. Nógvar avreiðingar vóru hjá útróðrarbátunum í bólki 5B, og var samlaða veiðan 1080 tons, sum gav eitt avreiðingarvirði á smáar 24 milliónir.
Havast skal í huga, at hagtølini ikki vísa, hvat av fiskinum er landað, t.v.s. um tað eru fløk ella rundur fiskur, ið verður avreiddur.
Avreiðingarnøgd hjá føroyskum fiskiførum frá 2000 til 2024
Grafurin omanfyri vísir avreiðingarnøgdirnar hjá føroyskum fiskiførum býtt á skipabólkar fyri tíðarskeiðið 2000 til 2024. Grafurin er ein tíðarlinja har avreiðingarvirðið fyri hvønn bólk sæst ár fyri ár. Til ber eisini at síggja avreiðingarvirðið bara hjá einum ella fleiri skipabólkum í senn. Hetta kann gerast við at trýsta á, og harvið sløkkja, skipabólkarnar, ið tú ikki ynskir at síggja. Niðast undir grafinum síggjast øll árini í eini tíðarlinju, og sostatt sæst yvirskipaða gongdin í árunum 2000-2024.
Nóta- og ídnaðarskipini fáa í land tær størstu nøgdirnar øll árini, men nøgdirnar sveiggja nakað frá ári til ár. Í 2009 var avreiðingarnøgdin lægst, men gongdin hevur síðan verið vaksandi. Avreiðingarnøgdin minkaði við 19% frá 2023 til 2024, tá avreidda nøgdin fór frá góðum 691 túsund tonsum til góð 560 túsund tons.
Fiskiførini í bólki 2 avreiddu næststørstu nøgdirnar øll árini, meðan bólkur 3, bólkur 4, rækjuskip og flakatrolararnir skiftust at hava triðstørstu avreiðingarnøgdirnar.
Avreiðingarvirðir hjá føroyskum fiskiførum frá 2000-2024
Grafurin omanfyri vísir avreiðingarvirðini hjá føroyskum fiskiførum býtt á skipabólkar fyri tíðarskeiðið 2000-2024. Grafurin er ein tíðarlinja har avreiðingarvirðið fyri hvønn bólk sæst ár fyri ár. Til ber eisini at síggja avreiðingarvirðið bara hjá einum ella fleiri skipabólkum í senn. Hetta kann gerast við at trýsta á, og harvið sløkkja, skipabólkarnar, ið tú ikki ynskir at síggja. Niðast undir grafinum síggjast øll árini í eini tíðarlinju og sostatt yvirskipaða gongdin í árunum 2000-2024.
Í øllum tíðarskeiðnum eru tað antin skipini í bólki 2 ella nóta- og ídnaðarskipini í hava hægsta avreiðingarvirðið. Nóta- og ídnaðarskip avreiddu fyri størstu virðini øll árini, undantikið í árunum 2000, 2002, 2003 og 2009, tá bólkur 2 var størsti bólkur. Frá 2018 til 2022 hava flakatrolararnir næststørstu virðini, meðan bólkur 3 hevur næststørstu virðini í 2023. Bólkur 2, bólkur 3, bólkur 4 og flakatrolararnir skiftast um at hava triðstørstu avreiðingarvirðini.
Í 2024 avreiddu nóta- og ídnaðarskipini fyri smáar 2,3 milliardir, flakatrolararnir fyri 527,6 milliónir og bólkur 3 fyri 433,5 milliónir krónur.
Verður hugt at, hvussu avreiðingarvirðini broyttust frá 2023 og 2024 fyri tríggjar teir størstu bólkarnar, sæst ein lækking í avreiðingarvirðinum fyri nóta- og ídnaðarskip á 18,5%, meðan avreiðingarvirðini eru hækkaði í hinum bólkunum við ávikavist 31% fyri flakatrolarar og 7,3% fyri bólk 3.
Landingar av uppsjóvarfiski uttanlands
Sjófeingislógin ásetur, at øll veiða, undantikin 15%, hjá fiskiførum undir føroyskum flaggi skal landast og avreiðast um bryggjukant í Føroyum. Sambært Fiskimálaráðnum er endamálið við hesum at tryggja, at sum mest av fiski kemur upp á land í Føroyum, og á tann hátt, skapa virksemi og arbeiðspláss á landi í Føroyum, og geva virkjum á landi í Føroyum betri atgongd til rávøru. Tó kann Landsstýrismaðurin gera reglur, har loyvt verður í eitt ávíst tíðarskeið at landa uttanlands t.d. vegna vantandi móttøkuorku í háárstíð. Nøgdirnar av uppsjóvarfiski, serliga svartkjafti, hava verið søguliga høgar, og tískil eru sera stórar nøgdir landaðar. Tað hevur tí verið neyðugt, at gjørt undantøk, sum loyva skipunum at landa uttanlands í ávís tíðarskeið. Í 2024 vóru undantøk latin fyri makrel og svartkjaft. Í samband við lodnufiskiskap eru tað treytir fyri fiskiskap í íslendskum sjógvi, sum eru galdandi. Ymisk mørk vera sett fyri, hvussu nógv av lodnuveiðuni kann landast uttanfyri Ísland alt eftir stødd á kvotu og tíðarskeiði, og harvið verður ein munandi partur av lodnuni vanliga landaður í Íslandi.
Myndin niðanfyri vísir landingarnar av makreli, sild, svartkjafti og lodnu í Føroyum og uttanlands í árunum 2021-2024. Gulu stabbarnir vísir partin, sum er landaður uttanlands, og við at flyta vísan yvir stabbarnar, sæst prosentparturin, sum er landaður uttanlands.
Landingar av uppsjóvarfiski hjá føroyskum nótaskipum í Føroyum og uttanlands 2021-2024
Myndin vísir, at fyri øll árini er svartkjafturin tað størsta fiskaslagið, og at nógv størstur partur av svartkjafti er landaður uttanlanda, samanborið við hini fiskasløgini. Í 2024, vóru sløk 159 túsund tons av svartkjafti landaði uttanlands og hetta svaraði til 37% av landaðu nøgdini tilsamans, sum er ein øking í mun til 2023, tá 30% av svartkjafti vórðu landaði uttanfyri Føroyar. Fyri bæði 2023 og 2024 vóru nøgdirnar av svartkjafti, sum vóru landaðar í Føroyum sera høgar samanborið við undanfarin ár. Sostatt var meira rávøra atkomulig hjá føroyskum virkjum hesi bæði árini. Í 2024 vóru bert 1.762 tons av makreli landaði uttanlanda, sum er væl minni enn í 2023, tá 34 túsund tons av makreli vóru landaði uttanlands. Øll veiðan av sild, undantikið 7 tons, vóru landaði í Føroyum í 2024. Fyri lodnuna, har nøgdirnar eru munandi minni, hevur lutfalsligi parturin, sum var landaður uttanlands, verið størri enn tað, sum varð landað í Føroyum í 2022 og 2023. Hesi árini var meira enn helmingurin av lodnuni landaður í Íslandi, meðan øll lodnan í 2021 varð landað í Føroyum, orsakað av smáu kvotunum hetta árið. Sum sæst á myndini, so varð ongin lodna veidd í 2024.
Útflutningur av fiskavørum
Útflutningurin av fiskavørum hevur seinastu árini verið javnt vaksandi, tó við sveiggjum. Í hesum partinum sæst gongdin ár fyri ár frá 1993 til 2024.
Útflutningur av fiskavørum í nøgd
Talvan omanfyri vísir samlaðu árligu útflutningsnøgdina av fiskavørum í tonsum frá 1993 til 2024. Útflutningurin fyri fiskavørurnar er býttur í fýra bólkar:
Toskur, hýsa og upsi
Makrelur, sild og svartkjaftur
Laksur og síl
Aðrar fiskavørur
‘Aðrar fiskavørur’ umboða samlaðu útflutningsnøgdina fyri øll hini fiskasløgini, ið ikki eru í teimum trimum omanfyrinevndu bólkunum.
Í grafinum omanfyri sæst, at allir fýra bólkarnir hava sveiggjað gjøgnum árini. ‘Aðrar fiskavørur’ hava havt størstu útflutningsnøgdir øll árini, undantikið árini frá 2010 til 2016, tá ‘Makrelur, sild og svartkjaftur’ var størstur. Fyri hesi uppsjóvarfiskasløgini sæst eitt týðiligt knekk í 2018, tá útflutningsnøgdin fór frá at vera 239 túsund tons í 2017 til 201 túsund tons í 2018. Í 2019 fór nøgdin upp á sløk 250 túsund tons, og síðani tá hevur nøgdin verið minkandi. Útflutningsnøgdirnar av hesum fiskasløgum eru farnar frá 209 túsund tonsum í 2023 til 184,5 túsund tons í 2024, sum er ein minking á smá 12%.
Útflutningsnøgdin av ‘Laksur og síl’ er farin frá 75 túsund tonsum í 2023 til góð 87 túsund tons í 2024, sum er ein øking uppá 16%. ‘Toskur, hýsa og upsi’ høvdu eina hækking á 7% frá 2023 til 2024, tá nøgdin fór frá smáum 34 túsund tonsum til stór 36 túsund tons.
Útflutningsnøgdin fyri ‘Aðrar fiskavørur’ øktist við heili 56% frá 2022 til 2023. Hendan nøgdin er síðani minkað aftur við smáum 16%. Útflutningsnøgdin av øðrum fiskavørum hevur sveiggjað millum 96 og 385 túsund tons í tíðarskeiðnum, og í 2024 var nøgdin umleið 324 túsund tons. Økingin í útflutningsnøgdini stavar serliga frá lýsi og fiskamjøli.
Útflutningsvirðið av fiskavørum
Talvan omanfyri vísir samlaðu árligu útflutningsvirðini av fiskavørum í krónum frá 1993 til 2024. Útflutningurin fyri fiskavørurnar er býttur í fýra bólkar:
Toskur, hýsa og upsi
Makrelur, sild og svartkjaftur
Laksur og síl
Aðrar fiskavørur
‘Aðrar fiskavørur’ umboða samlaða útflutningsvirðið fyri øll hini fiskasløgini.
Tá ið hugt verður at útflutninginum í virði, sæst týðiliga, at bólkurin ‘Laksur og síl’ hevur havt størsta vøksturin seinnu árini. Eftir nøkur rak ár aftan á ILA-kreppuna fyrst í 00-árunum, hevur støðugt gingið framá, og hetta sæst aftur á útflutningsvirðinum. Í 2024 var útflutningsvirðið heili 5,77 milliardir krónur, sum er methøgt. Útflutningsvirðið er vaksið við rúkandi ferð síðani 2007, tá virðið var 595 milliónir krónur. Í 2014 var hetta útflutningsvirðið fimmfaldað og í 2024 nærum tíggjufaldað. Nøkur munandi fall hava tó verið í útflutningsvirðinum, serliga í 2018 og 2020, tá virðið minkaði við ávikavist 14% og 16,4%, men hesi fallini hava verið lutfalsliga nógv minni enn hækkingarnar í tíðarskeiðnum.
Útflutningsvirðið av ‘Makrelur, sild og svartkjaftur’ er eisini økt nógv síðani 2009, tá Føroyar ásettu sær sínar egnu makrelkvotur. Vøksturin í útflutningsvirðinum síðani 2010 hevur verið omanfyri 1 milliard krónur. Stór fall hava eisini verið í útflutningvirðinum; í 2018 tá virðið minkaði við 469 milliónum, og í 2020 tá útflutningurin fall við 115 milliónum krónum. Útflutningsvirðið fyri makrel, sild og svartkjaft øktiskt tó aftur við 173 milliónum í 2021 til 1,92 milliardir krónur. Í 2022 og 2023 minkaði útflutningurin aftur, men í 2024 er hann 1,95 milliardir krónur, sum er tað hægsta nakrantíð.
Útflutningsvirðið fyri ‘Toskur, hýsa og upsi’ hevur flestu árini ligið rímiliga støðugt millum umleið 1 og 1,5 millardir krónur síðani mitt í 90-árunum. Hægsta virðið var í 2002, tá útflutt var fyri 1,86 milliardir krónur. Seinastu árini hevur virðið sveiggjað lutfalsliga nógv. Í 2019 vaks útflutningsvirðið við 313 milliónum uppá 1,6 milliardir, sum svaraði til eina øking á 24%, men árið eftir fall virðið aftur við 360 milliónum. Líknandi broytingar hendu í 2022 og 2023 tá útflutningurin fyrst vaks við knøppum 400 milliónum, svarandi til 31%, og síðani fall aftur við smáum 300 milliónum. Í 2024 varð útflutningsvirðið 1,5 milliardir krónur, sum er ein minking á 6% í mun til 2023.
Útflutningsvirðið av ‘Aðrar fiskavørur’ vaks nógv í árunum frá 2021 til 2023, og í 2023 varð útflutningurin 4,1 milliardir, sum er tann hægsti nakrantíð fyri aðrar fiskavørur. Í 2024 er útflutningurin tó minkaður aftur við einari milliard niður á góðar 3 milliardir krónur. Stóru broytingarnar seinastu árini stava serliga frá stórum útsvingum í útflutninginum av fiskamjøli, lýsi og lodnu. Frá 2021 til 2023 varð útflutningsvirðið av lodnu stórt, samanborið við 2020 og 2024, tá føroyingar onga lodnukvotu høvdu. Nøgdirnar av fiskamjøli og lýsi øktust nógv frá 2021 til 2023, og prísurin var høgur fyri hesar vørurnar í 2022 og 2023. Nøgdirnar minkaðu nógv í 2024, hóast prísurin ikki broyttist munandi, og hetta sæst týðiliga aftur í útflutningstølunum.
Størstu keyparalondini av føroyska fiskavøruútflutninginum
Grafurin niðanfyri er ein tíðarrás yvir tólv tey størstu keyparalondini av samlaða føroyska fiskavøruútflutninginum. Grafurin er vístur í útflutningsvirði og nøgd í árunum 2014-2024, og skiftast kann ímillum nøgd og virði í vinstra horni.
Føroyski útflutningurin til Russland hevur verið støðugt vaksandi fram til 2017, og øll árini fram til 2021 hava størstu virðini verið útflutt til Russlands. Eftir 2017, ið var árið har útflutningurin til Russlands var hin størsti nakrantíð, minkaði útflutningurin nakað í árunum 2018-2020. Frá 2020 til 2021 øktist útflutningurin nógv, meðan útflutningsvirðið fall í 2022 við meira enn eini helvt frá 2,3 milliardum niður í 1 milliard. Hetta var serliga orsakað av, at Føroyar góvust at útflyta laks til Russlands. Í 2024 verða størstu virðini útflutt til USA, harav størsti parturin kemur frá laksi.
Tá ið hugt verður eftir nøgdini sæst, at Føroyar eisini útflyta størstu nøgdirnar til Russlands fram til 2022. Í 2023 hendir tó ein munandi øking í útflutninginum til Noregs, sum saman við minkandi útflutninginum til Russlands ger, at Noreg er størsta útflutningslandið í nøgd við 139 tonsum. Í 2024 varð eisini mest útflutt til Noregs, og hendan broytingin stavar helst serliga frá landingum av uppsjóvarfiski í Noregi. Myndin vísir eisini, at útflutningurin til Russland fall ógvusliga frá 2021 til 2022, fyri síðani at taka seg nakað uppaftur. Í 2022 fall útflutningsnøgdin niður frá sløkum 209 túsund tonsum niður í umleið 94 túsund tons, og í 2024 er nøgdin omanfyri 86 túsund tons, sum er ájavnt við nøgdina, sum verður útflutt til Danmarkar.
Hvussu verður fiskurin virkaður?
Hesin parturin snýr seg um søguliga útflutningin av seks fiskasløgum, og hvussu tey verða virkaði. Hugt verður at, hvussu høvuðsfiskasløgini verða býtt í vørubólkar, og hvussu stórur prosentpartur av hvørjum vørubólki verður útfluttur. Fiskasløgini, talan er um, eru botnfiskasløgini: toskur, hýsa og upsi, umframt uppsjóvarfiskasløgini: makrelur, sild og svartkjaftur.
Útflutningur av toski býttur á vørubólkar frá 2014 til 2024
Útflutningur av makreli býttur á vørubólkar frá 2014 til 2024
Grafurin til høgru vísir útflutningin av makreli býttan á vørubólkarnar ‘heilur/kruvdur, køldur’, ‘heilur/kruvdur, frystur’, ‘ikki tilskilað, royktur’, ‘ikki tilskilað’, ‘heilur/kruvdur, saltaður’, ‘skorin annars, frystur’ og ‘flak, fryst’. Grafurin vísir útflutningin fyri vørubólkarnar í prosentum í tíðarskeiðnum 2014-2024. Útflutningurin er lýstur í bæði virði og nøgd, og veljast kann í vinstra horni, hvat av hesum grafurin skal vísa.
Tá hugt verður at útflutninginum av makreli sæst, at býtið av vørubólkunum bæði í virði og nøgd er lítið broytt síðani 2014. Síðani uppsjóvarvirkini byrjaðu sítt virksemi í Føroyum hevur útflutningurin av makreli fyri tað mesta verið ‘heilur/kruvdur, frystur’. Í 2023 sæst ein øking í vørubólkinum ‘heilur/kruvdur, køldur’ og hetta er serliga orsakað av makreli, sum varð landaður í Noregi.
Grafurin til høgru vísir útflutningin fyri svartkjaft býttan á vørubólkarnar ‘heilur/kruvdur, køldur’, ‘heilur/kruvdur, frystur’, ‘skorin annars, frystur’ og ‘ikki tilskilað’. Grafurin vísir útflutningin fyri vørubólkarnar í prosentum í tíðarskeiðnum 2014-2024. Útflutningurin er lýstur í bæði virði og nøgd, og veljast kann í vinstra horni, hvat av hesum grafurin skal vísa.
Í tíðarskeiðnum hevur flestu árini verið mest útflutt av svartkjafti í bólkinum ‘heilur/kruvdur, frystur’. Nøkur einstøk ár hevur tó meira verið útflutt av ‘heilur/kruvdur, køldur’, sum millum annað kemst av størri landingum av svartkjafti uttanlands. Í 2024 vóru smá 80% av útfluttu svartkjaftanøgdunum ‘heilur/kruvdur, frystur’, 19% ‘heilur/kruvdur, køldur’ og restin ‘skorin annars, frystur’.
Myndin til vinstru vísir útflutningin av toski býttan á vørubólkarnar ‘heilur/kruvdur, køldur’, ‘heilur/kruvdur, frystur’, ‘heilur/kruvdur, saltaður’, ‘heilur/kruvdur, turkaður’, ‘skorin annars, frystur’, ‘skorin annars, tilgjørdur/niðursjóðaður’, ‘skorin annars, turkaður’, ‘flak, kølt’, ‘flak fryst’ og ‘flak, ikki tilskilað’. Myndin vísir útflutningin fyri vørubólkarnar í prosentum í tíðarskeiðnum 2014-2024. Útflutningurin er lýstur í bæði virði og nøgd, og veljast kann í vinstra horni, hvat av hesum grafurin skal vísa.
Ein tann størsta broytingin seinnu árini er, at flak er farið at fylla meira síðani 2014. Í 2014 fylti vørubólkarnir við flaki tilsamans 65% í virði, meðan hesir bólkarnir fyltu 83% í 2021 tá teir fyltu mest. Í 2024 fylla teir tilsamans 74% og ‘heilur/kruvdur, frystur’ fyllir 22%. ‘Heilur/kruvdur, køldur’ umboðar írestandi útflutningin á 3% í 2014. Yvirskipað kann sigast, at toskur verður mest útfluttur sum ‘flak, fryst’, ‘flak, ikki tilskilað’ og ‘heilur/kruvdur, frystur’, og øll árini umboða hesir bólkarnir omanfyri 85% av samlaða útflutningsvirðinum og omanfyri 80% av nøgdunum.
Útflutningur av sild býttur á vørubólkar frá 2014 til 2024
Grafurin til vinstru vísir útflutningin av sild býttan á vørubólkarnar ‘heil kruvd, køld’, ‘heil/kruvd, fryst’, ‘heil/kruvd, saltað’, ‘heil/kruvd, turkað’, ‘skorin annars, køld’, ‘skorin annars, fryst’, ‘skorin annars, tilgjørd/niðursjóðað’, ‘ikki tilskilað, roykt’ og ‘flak, fryst’. Grafurin vísir útflutningin fyri vørubólkarnar í prosentum í tíðarskeiðnum 2014-2024. Útflutningurin er lýstur í bæði virði og nøgd, og veljast kann í vinstra horni, hvat av hesum grafurin skal vísa.
Í øllum tíðarskeiðnum er meginparturin av sildini útflutt sum ‘heil/kruvd, fryst’. Frá 2016-2024 var næststørsti útflutningurin av sild ‘skorin annars, fryst’ í bæði virði og nøgd. Í 2021 og 2023 verða smá 10% eisini útflutt av ‘heil kruvd, køld’ ígjøgnum landingar uttanlands.
Útflutningur av svartkjafti býttur á vørubólkar frá 2014 til 2024
Útflutningur av hýsu býttur á vørubólkar frá 2014 til 2024
Útflutningur av upsa býttur á vørubólkar frá 2014 til 2024
Grafurin til vinstru vísir útflutningin av upsa býttan á vørubólkarnar ‘heilur/kruvdur, køldur’, ‘heilur/kruvdur, frystur’, ‘heilur/kruvdur, saltaður’, ‘skorin annars, frystur’, ‘flak, kølt’, ‘flak fryst’ og ‘flak, ikki tilskilað’. Myndin vísir útflutningin fyri vørubólkarnar í prosentum í tíðarskeiðnum 2014-2024. Útflutningurin er lýstur í bæði virði og nøgd, og veljast kann í vinstra horni, hvat av hesum grafurin skal vísa
Øll árini hevur ‘flak, fryst’ fylt omanfyri 64% bæði í nøgd og virði. Í 2024 vóru smá 64% í nøgd og góð 79% í virði útflutt sum ‘flak, fryst’ upsi. 25% av nøgdunum komu frá ‘heilur/kruvdur, køldur’ og hetta svaraði til smá 11% av virðinum sama árið.
Myndin til høgru vísir útflutningin av hýsu býttan á vørubólkarnar ‘heil/kruvd, køld’, ‘heil/kruvd, fryst’, ‘heild/kruvd, saltað’, ‘skorin annars, fryst’, ‘flak, køld’, ‘flak, fryst’ og ‘ikki tilskilað’. Grafurin vísir útflutningin fyri vørubólkarnar í prosentum í tíðarskeiðnum 2014-2024. Útflutningurin er lýstur í bæði virði og nøgd, og veljast kann í vinstra horni, hvat av hesum grafurin skal vísa.
Alt tíðarskeiðið eru omanfyri 43% av nøgdunum og omanfyri 50% av virðunum útflutt sum ‘heil/kruvd, køld’ hýsa. Næststørstu virðini koma frá vørubólkinum ‘heil/kruvd, fryst’. Tá hugt verður eftir nøgdunum, so koma næststørstu nøgdirnar frá ‘flak, fryst’ fram til 2016, og frá ‘heil/kruvd, fryst’ í 2017 og framyvir. Í 2024 vóru 50% av nøgdunum útflutt sum ‘heil/kruvd, køld’, 32% sum ‘heil/kruvd, fryst’og 17% sum ‘flak, fryst’.
Løntakarar í fiskivinnuni
G.G. Hesin parturin er tíverri ikki dagførdur fyri 2024, tí Hagstova Føroya hevur endað dátaseriurnar, sum vóru brúktar her. Sjókovin hevur umbiðið neyðugu hagtølini, men hesi vóru ikki sambærlig við undanfarnu tølini, og kundu tískil ikki brúkast. Tá nøktandi hagtøl eru fingin til vega, verður parturin um løntakarar í fiskivinnuni dagførdur.
Í hesum partinum verður hugt at løntakarum, sum virka innan fiskiskap og fiskavøruídnað. Hetta eru starvsfólkini í okkara fiskivinnu, og hesi vinna til sítt uppihald frá tí tilfeingi, ið einaferð hevur svomið í havinum. Hesir løntakarar eru búsitandi í Føroyum, teir eru millum 16 og 74 ár og fáa løn umvegis føroysku skattaskipanina. Tølini byggja bert á løntakarar í fiskivinnuni, og eru aðrir lønarbólkar, t.d. tey, sum arbeiða í alivinnuni, ikki við í myndunum niðanfyri.
Løntakarar í fiskivinnuni frá 1985 til 2023
Myndin omanfyri vísir talið av løntakarunum í fiskiskapi og fiskavøruídnaði frá 1985 til 2023. Her eru tríggjar tíðarrøðir – ein fyri fiskiskap, ein fyri fiskavøruídnað og ein, sum vísir samlaða talið av løntakarum í hesum báðum bólkunum. Árini síggjast omanfyri myndina, og tal av løntakarunum sæst til vinstru á tíðarrøðini.
Í 1985 var talið av løntakarunum 5.437 fólk, og í dag starvast 2.454 fólk innan fiskiskap og fiskavøruídnað. Hetta er sostatt ein minking á 2.983 fólk, ið svarar til sløk 55%. Tað síggjast sveiggj yvir árini, men serliga sæst ein afturgongd í løntakarartalinum undir kreppuárunum 1990-1993. Árini eftir økist talið av løntakarum fram til 2003, tá tað vóru 4.798 løntakarar í fiskivinnuni. Síðani 2003 hevur talið verið minkandi við nøkrum sveiggjum. Samanbera vit ár 2023 við 2022 so er talið av løntakarum minkað frá 2.506 til 2.454, t.v.s. við 52 fólkum. Í tíðarskeiðnum 2020-2023 er talið av løntakarum minkað við heili 337 fólkum, sum svarar til góð 12 prosent.
Býtið av løntakarum í fiskiskapi og fiskavøruídnaði hevur seinastu árini verið rættiliga javnt. Frá 2022 til 2023 er talið av løntakarum í fiskiskapi farið frá 1.242 fólkum til 1.256 fólk (14 fólk fleiri), meðan løntakarar í fiskavøruídnaði eru farnir frá 1.265 til 1.198 (67 fólk færri).
Løntakarar í fiskiskapi og fiskavøruídnaði í 2023
Myndirnar omanfyri vísa talið av løntakarum, og hvaðani í landinum hesir koma. Tølini umboða løntakarar í ávikavist fiskiskapi og fiskavøruídnaði í 2023. Løntakarar, sum arbeiða í alivinnuni, eru tískil ikki við.
Grafurin til vinstru: Her sæst býtið av løntakarunum í fiskivinnuni fyri hvørt øki. Verður músin hildin á grafinum, sæst ein kassi við upplýsingum um tal av løntakarunum í ávikavist fiskiskapi, fiskavøruídnaði og samlað í fiskivinnuni í ávísa økinum.
Grafurin til høgru: Her sæst ein stabbamynd yvir tal av løntakarum í hvørjum øki, og hvussu býtið er ímillum menn og kvinnur, sum arbeiða í fiskivinnuni í økinum. Menn umboða bláa litin og kvinnur tann gula litin. Verður músin hildin á stabbunum, sæst talið av løntakarunum.
Á hesum báðum grafunum sæst, at Eysturoyar økið hevur flest løntakarar, tá fiskiskapur og fiskavøruídnaður verða løgd saman. Tað eru 814 løntakarar, sum svara til góð 33%. Norðoya økið hevur flest løntakarar innan fiskiskap, 376 fólk ella sløk 30%, meðan Eysturoyar økið er næststørst við 330 fólkum ella góðum 26%. Innan fiskavøruídnað eru flest løntakarar í Eysturoynni. Har arbeiða 484 fólk, sum svara til góð 40%, og í Suðuroynni eru næstflestir løntakarar við 271 fólkum ella góðum 23%. Fyri øll økini sæst, at tað eru fleiri menn enn kvinnur, sum virka innan fiskivinnuna.
Útlendsk arbeiðsmegi
Omanfyri sæst, at samlaða talið av løntakarunum er farið niður í helvt seinastu 20 árini. Føroyar hava í longri tíð havt søguliga lágt arbeiðsloysi, og ein stór avbjóðing fyri búskapin er tí trot á arbeiðsmegi. Í hesum sambandi er talið av útlendingum, sum eru komnir til Føroya at arbeiða økt nógv. Í 2021 var Fast Track skipan sett í verk, sum skal gera tað skjótari og smidligari at fáa arbeiðsmegi frá londum uttanfyri Evropa til Føroya.
Skipanin, sum var sett í verk í November 2021, styttir viðgerðartíðina og gevur øllum vinnugeirum í Føroyum lættari atgongd at fáa arbeiðsmegi úr triðjalondum, t.e. úr londum uttanfyri ES og Norðurlond. Skipanin kom í gildi tann 18. november 2021 og er í gildi, so leingi arbeiðsloysið er undir 3,5%.
Á myndini niðanfyri sæst býtið av føroyskum og útlendskum løntakarum. Her sæst, at ein vaksandi partur av arbeiðsmegini í fiskivinnuni er útlendskur. Um vit hyggja eftir fiskavøruídnaði sæst, at seinastu tvey árini hevur næstan triði hvør løntakari verið útlendingur. Fyri fiskiskap er lutfalisligi parturin av útlendskari arbeiðsmegi sløk 8%. Hagstovan býtir tølini upp ‘Fødd í Føroyum’, ‘Aðrir danskir ríkisborgarar’, sum í nógv størstan mun eru føroyingar føddir uttanlanda, umframt nakrar fáa danskarar og grønlendarar, ‘Aðrir norðurlendskir borgarar’, ‘ES borgarar’, ‘Aðrir evropeiskir ríkisborgarar’ og ‘Onnur’. Her er týdningarmikið at nevna, at ein ‘føroyskur løntakari’ er bólkurin ‘Fødd í Føroyum’ og ‘Aðrir danskir ríkisborgarar’ tilsamans. Ein útlendskur løntakari er tískil hinir fýra bólkarnir tilsamans.
Býtið av føroyskum og útlendskum løntakarum í føroysku fiskivinnuni
Niðanfyri er ein mynd, ið skilir útlendingar, íroknað aðrar danskar ríkisborgarar, á undirbólkar. Her sæst at serliga ‘Onnur’ er økt nógv - hetta eru løntakarar uttanfyri Evropa. Í 2023 arbeiddu 368 fólk í fiskivinnuni við ríkisborgaraskapi úr londum uttanfyri Evropa.
Sigast má tó, at hóast ein løntakari er ‘útlendskur’ ríkisborgari, merkir ikki neyðturviliga, at talan er ein løntakara uttan tilknýti til Føroyar. Í hesum høpi er hugtakið um bústaðartilknýti, sum Hagstovan er farin at arbeiða við, í mun til tilflyting og fólkatal áhugavert. Sambært Hagstovuni hevur hugtakið til endamáls at lýsa, um ein persónur hevur búð eitt ávíst áramál í Føroyum eina ferð í sínum lívi. Ein persónur hevur bústaðartilknýti til Føroya, um hann annaðhvørt hevur búð í Føroyum helvtina av lívinum ella í 7 út av 10 samanhangandi árum eina ferð í lívinum. Áhugavert hevði verið at fingið bústaðartilknýti býtt at løntakarar í fiskivinnuni í framtíðini, fyri at fáa betri fatan av, hvussu hetta broytist yvir tíð, og í hvønn mun arbeiðsmegin støðast í Føroyum. Hetta hugtakið hevði eisini gjørt tað lættari at skilt bólkin ‘aðrir danskir ríkisborgarar’ í føroyingar og danskarar/grønlendarar.
Útlendskir løntakarar í føroysku fiskivinnuni býttir á ríkisborgaraskap
Grafurin er býttur á útlendskar løntakarar í ávikavist fiskiskapi og fiskavøruídnaði. Løntakararnir eru bólkaðir eftir føðilandi/ríkisborgaraskapi og síggjast í ymiskum litum. Við at halda músina á stabbunum sæst, hvussu nógvir løntakarar eru í bólkinum. Talið omanfyri stabbarnar er samlaða talið av ‘útlendskum’ løntakarum fyri ávísa árið.
Í fiskiskapi hevur talið av løntakarum sveiggjað nakað, men sveiggini eru kortini ikki so stór. Lægsta talið sæst í 1993, tá 72 útlendskir løntakarar arbeiddu í fiskiskapi, meðan 182 útlendskir løntakarar vóru í 1988, tá tað vóru flest. Á grafinum sæst, at flestir útlendskir løntakarar eru “aðrir danskir ríkisborgarar”, men frá 2019 og fram til 2023 er bólkurin “onnur“ vaksin nógv, og í 2023 vóru fleiri útlendskir løntakarar í hesum bólki enn í “aðrir danskir ríkisborgarar”.
Í 2023 vóru tilsamans 172 útlendskir løntakarar í føroyskum fiskiskapi. 72 av hesum løntakarunum vóru “aðrir danskir ríkisborgarar”, 7 “aðrir ES-ríkisborgarar” og 2 “aðrir norðurlendskir ríkisborgarar”. 91 vóru í bólkinum “onnur”, sum eru borgarar úr londum uttanfyri Evropa. Samlaða talið av útlendskum løntakarum í fiskiskapi er økt frá 151 í 2022 til 172 í 2023, sum er ein vøkstur á 21 fólk ella sløk 14%. Størsta broytingin frá 2022 til 2023 er hækkingin í løntakarum, sum koma úr londum uttanfyri Evropa – í 2022 var talið av hesum løntakarum 62 samanborið við 91 í 2023, ið er ein øking á sløk 47%. Størsta minkingin sæst í løntakarum í bólkinum “aðrir ES-ríkisborgarar”, sum eru minkaður við 8 fólkum ella 53%.
Fyri fiskavøruídnað sveiggjar talið av løntakarum eisini, men yvirskipað sæst, at talið av útlendskum løntakarum hevur verið vaksandi síðan 1997. 108 útlendskir løntakarar vóru í 1995, tá talið var lægst, meðan talið á 434 í 2022, er hægsta talið í øllum tíðarskeiðnum, og í 2023 er talið 407. Á grafinum sæst at “aðrir danskir ríkisborgarar” er størsti bólkurin fram til 2015. Frá 2008 til 2016 er talið av løntakarum í “aðrir danskir ríkisborgarar” og “onnur” rættiliga líkt, men seinastu árini hava “onnur” verið størsti parturin av útlendsku arbeiðsmegini í føroyska fiskavøruídnaðinum.
Í 2023 vóru 407 útlendskir løntakarar í fiskavøruídnaðinum, harav vóru 74 útlendskir løntakarar “aðrir danskir ríkisborgarar”, 277 løntakarar “onnur”, 38 “aðrir ES-ríkisborgarar”, 17 útlendskir løntakarar “aðrir evropeiskir ríkisborgarar” og 1 útlendskur løntakari “aðrir norðurlendskir ríkisborgarar”. Samlaða talið av løntakarum er minkað við 6,2% frá 434 í 2022 til 407 í 2023. Fyri bæði fiskiskap og fiskivøruídnað er galdandi, at størsta broytingin í samansetingini av útlendsku løntakarunum er tann, at bólkurin “onnur”, umboðandi ríkisborgarar uttanfyri Evropa, er vaksin munandi.
Um vit so hyggja yvirskipað at fiskivinnuni, hvørji lond talan er um, so sæst á myndini niðanfyri til høgru, at talan er serliga um løntakarar úr Asia (266 fólk), har flest vóru úr Filipsoyggjunum, og síðani Indonesia og Teilandi. 48 løntakarar eru úr Afrika, har 19 løntakarar eru úr Kambodja. 30 løntakarar eru úr ES londum, ikki íroknað Norðurlond, har flest eru frá Rumenia, og síðani Póllandi og Bulgaria. Verður hugt at fiskiskapi sæst, at 85 løntakarar eru úr Asia, harav 55 av teimum eru úr Indonesia, 21 úr Filipsoyggjum og 9 úr Nepal. Við at trýsta at kassarnar omanfyri myndina ber til at flyta millum fiskiskap og fiskavøruídnað. Av tí at fleiri løntakarar eru í fiskavøruídnað, so líkist býtið í fiskivinnuni tilsamans og fiskavøruídnaði.
Lívfrøðiliga grundarlagið
Góð vitan um fiskastovnarnar og stovnsmetingar eru ein grundleggjandi partur av einari burðardyggari fiskivinnu. Tá vit kenna støðuna í fiskastovnunum, kunnu vit taka best møguligu avgerðirnar fyri, at fiskastovnarnir kunnu kasta mest møguligt av sær. Hóast stóra ávirkan av broytiligum umhvørvisviðurskiftum á djóra- og fiskastovnar, so kann politiska umsitingin bert ávirka fiskastovnar við at áseta, hvussu nógv verður tikið úr fiskastovnunum, umframt at avmarka aðra ávirkan, ið fiskivinnan hevur á umhvørvið.
Tað eru Havstovan og ICES, ið ráðgeva fiskivinnuumsitingini, soleiðis at fiskastovnarnir kunnu gagnnýtast á einum burðardyggum støði. Hesin parturin gevur eina yvirskipaða støðumeting út frá stovnsmetingunum av seks fiskasløgum. Botnfiskasløgunum; toski, hýsu og upsa og uppsjóvarfiskasløgunum; makreli, sild og svartkjafti.
Stovnsmetingar og tilmæli um fiskiskapin eftir toski, hýsu og upsa frá ICES og Havstovuni
Á myndini niðanfyri sæst heildarveiðan á landgrunninum av toski, hýsu og upsa frá 1990 til 2024. Veiðan av toski og upsa vaks í 2024 í mun til 2023, meðan veiðan av hýsu minkaði eitt sindur í 2024 í mun til 2023.
Heildarveiðan eftir toski, hýsu og upsa frá 1990 til 2024
Veiðan av toski var bert 6,6 túsund tons í 2024. Hetta er ein øking á smá 14% frá árinum undan, tá veiðan var 5,8 túsund tons, og eisini nakað hægri enn í 2022, tá veiðan var 4,5 túsund tons. Veiðan í 2024 var bara umleið ein triðingur av veiðuni í 2019, sum var tað besta árið síðan 2004. Veiðan av toski seinastu fýra árini hevur verið millum lægstu veiðurnar síðan 1990.
Veiðan av hýsu í 2024 var smá 4,9 túsund tons, ið er ein minking á 15% frá 2023. Seinastu árini hevur veiðan verið heldur frægari enn árini frá 2009 til 2017. Tó er hetta minni enn helmingurin av miðalveiðuni í tíðarskeiðnum frá 1961.
Veiðan av upsa vaks nakað frá 2023 til 2024. Í 2024 var veiðan 16,5 túsund tons, ið ein øking uppá umleið ein triðing frá árinum frammanundan. Upsaveiðan seinastu árini er á lægsta støði síðani 1964, og veiðan í 2024 var bert ein slakur fjórðingur av veiðuni í 2005 og 2006, tá ið yvir 70 túsund tons vórðu fiskaði.
Stovnsmetingarnar frá Havstovuni í stuttum
Her endurgeva vit í stuttum metingarnar frá tilmælinum um fiskiskap eftir toski, hýsu og upsa í 2025 hjá Havstovuni.
Sambært tilmælinum hjá Havstovuni, er føroyski upsastovnurin toluliga væl fyri, og støddin á gýtingarstovninum er omanfyri tey mørk, har verjandi tiltøk eru neyðug. Veiðan hevur verið undir søguligum miðal síðan 2010, og veiðan var umleið 14 túsund tons í 2023. Veiðulutfallið í 2024 er mett at vera innan fyri mørkini. Sambært langtíðar veiðuregluni skulu fiskidagarnir fyri Bólk 2 tí ikki broytast, men orsakað av, at toskastovnurin er illa fyri, og Bólkur 2 fiskar tosk sum hjáveiðu, verða fiskidagarnir hjá Bólki 2 minkaðir við 10% eftir endurbyggingarætlanini.
Toskastovnurin á Landgrunninum hevur verið undir søguligum lágmarki síðani 2004. Í 2018 var toskastovnurin oman fyri lágmarksstødd av gýtingarstovninum, men síðan 2019 hava stovnsmetingarnar víst, at gýtingarstovnurin aftur er undir hesum marki. Veiðulutfallið er farið frá at vera omanfyri hámarkið í 2023 til at vera ímillum lág- og hámarkið í 2024. Sambært langtíðar veiðuregluni skulu fiskidagarnir fyri Bólk 3-5 tí minka 5%, men tá toskastovnurin er mettur at vera undir vandamarkinum Blim (17.803 tons), verða fiskidagarnir hjá Bólki 3-5 minkaðir við 10%.
Føroyski hýsustovnurin var í tíðarskeiðnum frá 2008 til 2017 undir markinum, har serlig verjutiltøk eru neyðug. Hýsustovnurin kom upp um hetta markið í 2018, og hevur verið í vøkstri síðan. Vøksturin í gýtingarstovninum kemst serliga av 2016- og 2017-árgangunum, sum eru mettir at vera størri enn miðal. Árgangurin frá 2023 er størri enn miðal, og veiðulutfallið í 2024 er mett at vera innan fyri mørkini. Tó skulu fiskidagarnir fyri Bólk 3-5 minka 10% orsakað av støðuni hjá toskastovninum.
Umsitingarætlanin fyri tosk, hýsu og upsa í føroyskum øki
🟢
Fiskidagatalið verður hækkað
Gýtingarstovnurin av upsa er oman fyri lágmark
Veiðilutfallið av upsa er niðan fyri lágmark
Báðar treytir mugu vera galdandi, um fiskidagatalið skal hækka
Gýtingarstovnurin av bæði toski og hýsu er oman fyri lágmark
Veiðilutfallið er niðan fyri lágmark bæði fyri tosk og hýsu
Báðar treytir mugu vera galdandi, um fiskidagatalið skal hækka
🟡
Fiskidagatalið verður óbroytt
Gýtingarstovnurin av upsa er oman fyri lágmark
Veiðilutfallið av upsa er niðan fyri lágmark
Gýtingarstovnurin av bæði toski og hýsu er oman fyri lágmark
Veiðilutfallið er niðan fyri hámark fyri bæði tosk og hýsu, og oman fyri lágmark fyri annaðhvørt tosk ella hýsu
Havstovan tilmæli 2025
Gýtingarstovnur
Veiðilutfall
Tilmæli fiskidagar 2025
🔴
Fiskidagatalið verður lækkað
Gýtingarstovnurin av upsa er niðan fyri lágmark
Veiðilutfallið av upsa er oman fyri hámark
Um onnur av treytunum er galdandi, skal fiskidagatalið lækka
Gýtingarstovnurin av toski ella
hýsu er niðan fyri lágmark
Veiðilutfallið er oman fyri hámark fyri antin tosk ella hýsu
Um onnur av treytunum er galdandi, skal fiskidagatalið lækka
Umsitingarætlanin frá mai 2019 er grundarlagið undir ráðgevingini hjá Havstovuni fyri tosk, hýsu og upsa á føroyska landgrunninum. Hon varð fyrstu ferð sett í verk fyri fiskiárið 2021. Tað at ein langtíðarumsitingarætlan er gjørd, sum breið undirtøka er fyri, er eitt stórt framstig, tí at nú er tað landstýrismaðurin í fiskivinnumálum, sum ásetir fiskidagatalið eftir tilmæli frá Havstovuni. Hetta verður gjørt samsvarandi veiðiregluni í umsitingarætlanini.
Bulurin í ætlanini er veiðireglan, sum sigur, hvussu árliga fiskidagatalið verður ásett. Málið er at stýra veiðitrýstinum innan fyri ásett mørk, sum skulu tryggja, at fiskastovnarnir varandi skulu kunna endurnýggja seg og kasta sum mest av sær. Ein grundleggjandi stabilitetsregla er í umsitingarætlanini, soleiðis at fiskidagatalið bert kann stillast við 5% frá einum ári til næsta. Bólkur 2 (lemmatrolarar og partrolarar) verður stýrdur fyri seg, grundað á stovnsmetingina fyri upsa, meðan bólkur 3-5 verður stýrdur fyri seg, grundað á stovnsmetingarnar fyri tosk og hýsu.
Á heysti í 2023 var hendan umsitingarætlanin aftur til viðgerðar í ráðførslubólkinum hjá landsstýrismanninum í fiskivinnumálum, har eitt av høvuðsendamálunum var at víðka um umsitingarætlanina við eini endurbyggingarætlan, sum kann fáa toskastovnin á føroyska landgrunninum upp á føtur aftur. Ein endurbyggingarætlan varð sett í gildi fyri 2024, sum innibar bráðfeingisverjutiltøk, har fiskidagatalið var skorið við 20% fyri bólk 3-5 og 10% fyri bólk 2. Harumframt skuldi endurbyggingarætlanin eftirmetast, áðrenn fiskidagarnir vórðu ásettir fyri fiskiárið 2025. Við støði í víðkaðu umsitingarætlanini er tilmælið frá Havstovuni fyri 2025, at fiskidagatalið fyri bólk 2 og bólk 3-5 minkar við 10% í mun til tilluttaðu fiskidagarnar í 2024.
Eins og undanfarin ár samsvarar ráðgevingin hjá Havstovuni og ICES ikki, tí Havstovan hevur nýtt fyribils umsitingarætlanina sum grundarlag, meðan ICES hevur nýtt regluna um størstu varandi veiðu, sum grundarlag. Tí er tað áhugavert eisini at hyggja at ráðgevingini frá ICES í hesum høpi.
Umsitingarætlanin er enn ikki send til ICES til eftirmetingar. Havstovan skrivar í seinasta tilmæli sínum, at umsitingarætlanin verður væntandi send til ICES, tá endalig semja er fingin um hana í politisku skipanini og hjá vinnuni. Tá ICES metir umsitingarætlanina at vera burðardygga, kemur ICES at ráðgeva sambært henni í framtíðini, og tá verður betri samsvar millum ráðgevingina hjá ICES og føroysku umsitingarætlanina.
Toskur
🔴
🟡
10% ⬇︎ 🔴
Hýsa
🟢
🟡
10% ⬇︎ 🔴
Upsi
🟢
🟡
10% ⬇︎🔴
Samandráttur av tilmælinum frá Havstovuni. Litirnir vísa til, um tilvísingarvirðini eru niðan fyri, millum ella oman fyri markvirðini. Alt tilmælið kann lesast her.
Stovnsmetingarnar frá ICES í stuttum
Altjóða havrannsóknarstovnurin ICES kunngjørdi í november 2024 nýggjastu ráðgevingina fyri tosk, hýsu og upsa á føroyska landgrunninum í 2025. Ráðgevingin byggir á nýggjastu stovnsmetingarnar av hesum fiskastovnum.
ICES mælir til, at veiðan av hýsu í 2025 kann í mesta lagi vera 12.204 tons, sum er umleið tað sama, sum varð tilmælt fyri fiskiskapin í 2024. Hýsustovnurin var í tíðarskeiðnum 2008-2017 undir markinum, har serlig verjutiltøk eru neyðug, men hýsustovnurin kom upp um hetta markið í 2018, og hevur verið á miðalstøði síðani. Tað eru ábendingar um, at árgangurin frá 2023 er yvir miðal.
ICES mælir til, at veiðan av upsa í 2025 kann vera í mesta lagi 24.281 tons. Hetta er ein hækking á 58% í mun til tilmælið fyri 2024. Hendan hækkingin kemst av størri tilgongd síðstu árini.
ICES mælir til, at veiðan av toski á landgrunninum í 2025 kann vera í mesta lagi 2.848 tons. Í nýggjastu stovnsmetingini eru tekin um bata í mun til undanfarnu tvey árini, tá ICES mælti til ongan toskafiskiskap á Landgrunninum. Við hóskiligum fiskiskapi er væntandi, at stovnurin kemur upp um minstamarkið fyri gýtingarstovnin í 2026.
ICES mælir til, at veiðan av toski á Føroyabanka í 2025 kann í mesta lagi vera 575 tons. Hetta er ein munandi hækking samanborið við tilmælið fyri 2023 og 2024, sum var 78 tons. Hækkingin kemst av, at yvirlitstrolingarnar á Føroyabanka vísa týðilig tekin um, at stovnurin er komin fyri seg.
ICES tilmæli fyri 2025
Stovnsstødd
Veiðitrýst (Fmsy)
Veiðitrýst (Fyrivarnisreglan)
Tilmæli ICES
Toskur
🔴
🔴
🟢
2.848 tons ⬆︎
Hýsa
🟢
🔴
🟢
12.204 tons ⬆︎
Upsi
🟢
🟢
🟢
24.281 tons ⬆︎
Yvirlit yvir ICES stovnsmetingar og tilmæli fyri fiskiskap á landgrunninum (ICES øki 5.b.1) í 2025.
Bjartari útlit fyri fiskiskapin eftir toski á Føroyabanka
Í november 2022 var fyrstu ferð síðani 2007, at ICES mældi til, at nakað av toski kundi veiðast á Føroyabanka. ICES mældi tá til, at veiðan av toski á Føroyabanka skuldi vera í mesta lagi 78 tons um árið í 2023 og 2024. Seinastu yvirlitstrolingarnar á Føroyabanka vísa týðilig tekin um, at stovnurin er komin fyri seg, og tí er seinasta tilmælið frá ICES fyri 2025, at veiðan av toski á Føroyabanka kann í mesta lagi vera 575 tons. Hetta er ein munandi hækking samanborið við tilmælið fyri 2023 og 2024. Nýggjasta tilmælið frá ICES kann lesast her. Havstovan mælir til eitt fiskidagatal á 150 dagar í 2025, sum er óbroytt í mun til 2024.
Myndin til høgru vísir søguliga fiskiskapin eftir toski á Føroyabanka. Fiskiskapurin eftir toski á Føroyabanka hevur nøkur einkult ár verið omanfyri 5 túsund tons, seinast í 2004, tá hann var sløk 5,7 túsund tons. Í 2024 vóru 484 tons av toski veidd á Føroyabanka, sum er umleið helvtin av veiðuni í 2023.
Veiðan á Føroyabanka árini 2021-2024
Á grafinum til høgru verður hugt eitt sindur nærri at veiðuni á Føroyabanka seinastu fýra árini. Grafurin vísir veiðuna í nøgd (í tonsum) og í virði (í 1000 krónum) eftir mest veiddu fiskasløgunum umframt samlaðu veiðuna av øðrum fiskasløgum, sum í grafinum verða bólkaði saman í “Annað”.
Tað sæst, at veiðinøgdirnar ikki hava verið stórar hesi árini. Størsta veiðan av einstøkum fiskaslagi og samlað fyri árið var í 2022, tá 1.584 tons av hýsu vóru avreidd, og samlaða veiðan var 2.555 tons. Veiðan eftir ymsu fiskasløgunum sveiggjar nakað ár fyri ár. Í 2021 og 2022 varð mest veitt av hýsu og næstmest av longu, meðan mest hevur verið at fingið av toski, og síðani hýsu, í 2023 og 2024. Eitt vet av brosmu, havtasku og øðrum fiskasløgum hevur verið veitt øll árini. Tað sæst, at serliga lítið hevur verið veitt av toski árini undan 2023, og grafurin omanfyri, ið lýsir gongdina í toskaveiðuni á Føroyabanka, vísir eisini hetta.
Stovnsmetingar og ICES tilmæli fyri makrel, sild og svartkjaft
Makrelur, sild og svartkjaftur eru ferðandi fiskastovnar, sum vera fiskaðir av nógvum londum. Tað er ICES, sum veitir lívfrøðiligu ráðgevingina um, hvussu nógv kann takast úr stovnunum, og býtið millum londini verður avtalað á strandalandasamráðingum millum viðkomandi partarnar.
Tað hevur tó ofta gingið striltið at fáa avtalur í lag, sum eisini halda veiðitrýstinum á einum burðardyggum støði. Broytta útbreiðslan av fiskasløgunum hevur gjørt samráðingarnar at áseta býtið fløktari, við tað at fleiri lond ynskja at fáa lut í tilfeinginum. Harafturat er Bretland ein nýggjur partur av samráðingunum aftaná Brexit. Tíverri er enn eingin avtala gjørd millum øll strandalondini um býtið av hesum fiskasløgum. Sostatt hava londini ásett sær sína egnu kvotu, við tí úrsliti, at mest loyvda veiðan er væl omanfyri tað, sum verður mett at vera lívfrøðiliga burðardygt og at geva mest varandi veiðu. Føroyar hava tó í 2024 fyri fyrstu ferð í áravís gjørt avtalur við nøkur strandalond um býtið av makrel- og sildakvotunum. Í juni 2024 varð avtala gjørd millum Føroyar, Noreg og Bretland um makrelbýtið, og í desember 2024 varð avtala gjørd millum Føroyar og Noreg um býtið av norðhavssild. Sambært Havstovuni, so hevur fiskiskapurin eftir sild, makreli og svartkjafti seinastu árini ligið á umleið 20-25% omanfyri vísindaligu ráðgevingina. Sambært ICES, so hava ásettu kvoturnar av makreli fyri strandalondini verið umleið 41% yvir tilmælinunum síðani 2010, men endaligu kvoturnar fyri 2025 eru enn ikki ásettar. Eitt yvirlit yvir sáttmálar og avtalur sæst á heimasíðuni hjá Fiskimálaráðnum.
Hendan framhaldandi ovurfiskingin í mun til ráðgevingina merkir, at vandi er fyri, at fiskastovnarnir ikki megna at endurnýggja seg. Í løtuni hava øll hesi fiskasløgini mist Marine Stewardship Council góðkenningina, orsakað av vantandi avtalum um býtið millum strandalondini, sum hevur við sær, at heildarveiðan av øllum stovnunum er væl omanfyri vísindaligu tilmælini. Hetta kann hava álvarsligar fylgjur fyri hesar stovnarnar, umframt at avleiðingarnar eisini merkjast á marknaðarsíðuni, tí eingin framleiðari av hesum fiskasløgum kann selja vøruna við MSC góðkenning.
ICES tilmælið fyri makrel er 576.958 tons fyri 2025, sum er ein lækking á heili 22% í mun til tilmælið fyri 2024. Makrelstovnurin var í vøkstri frá 2007 fram til 2014, men síðani tá hevur hann verið í minking. Stovnsmetingin vísir, at niðurgongdin í stovninum helst stavar frá ovveiðu seinnu árini saman við eini minking í tilgongdini seinastu tíggju árini. Gýtingarstovnurin er mettur at vera 2,78 milliónir tons, sum er beint omanfyri burðardygga markið. Tilgongdin hevur verið góð síðani 2001. Veiðitrýstið er minkað síðani 2003 og lá árini 2010 til 2020 undir hámarkinum fyri, nær mett verður, at veiðan er burðardygg. Nógva veiðan, saman við einum minkandi stovni, hevur havt við sær, at veiðitrýstið í 2024 er komið upp á 0,41, sum er væl omanfyri hámarksvirðið.
ICES tilmælið fyri norðhavssild er 401.794 tons fyri 2025, sum er ein hækking á 3% í mun til tilmælið fyri 2024. Gýtingarstovnurin hevur verið í støðugari minking frá 2008 til 2020, men góði 2016-árgangurin hevði við sær, at hann kvinkaði eitt vet uppeftir í 2020 og 2021. Hann er tó minkaður aftur í fjør og í ár, og væntast eisini at minka komandi ár. Gýtingarstovnurin er mettur at vera 2,93 milliónir tons, sum er undir markinum fyri nær stovnurin sambært umsitingarætlanini er burðardyggur. Veiðitrýstið hevur ligið omanfyri hámarkið síðani 2019, men er í ár minkað so at tað nú er undir hámarkinum fyri, nær varsemi skal vísast.
ICES tilmælið fyri svartkjaft er 1.447.054 tons fyri 2025, sum er ein lækking á 5,4% í mun til tilmælið fyri 2024. Henda lækking kemst av at 2019 árgangurin ikki telur líka nógv í fiskiskapinum longur, soleiðis at bulurin í fiskiskapinum nú eru góðu árgangirnir frá 2020 og 2021. Árgangirnir í 2022 og 2023 eru mettur at vera undir miðal, og tí kann ein minking væntast í gýtingarstovninum komandi árini. Gýtingarstovnurin er mettur at vera 5,97 milliónir tons, sum er væl omanfyri støddina, har tað sambært umsitingarætlanini er neyðugt at vísa varsemi. Síðani 2014 hevur veiðitrýstið ligið omanfyri burðardygga hámarkið.
Støða
Gýtingarstovnur:
Tilgongd:
Veiðitrýst: (Fmsy)
Veiðitrýst: Fyrivarnisreglan
MLV tilmæli 2025:
Makrelur
2,8 mió. tons 🟢
🟢
🔴
🔴
576.958 tons - 22% ⬇︎
Sild
2,9 mió. tons 🔴
🔴
🔴
🔴
401.794 tons - 3% ⬆︎
Svartkjaftur
6,0 mió. tons 🟢
🟢
🔴
🔴
1.447.054 tons - 5.4% ⬇︎
Yvirlit yvir ICES stovnsmetingar og tilmæli fyri makrel, sild og svartkjaft. Tilmælini kunnu takast niður við at trýsta á knøttarnar omanfyri.
Endurnýggjan og stødd av fiskiflotanum
Tal av fiskiførum í flotanum frá 2016 til 2024 býtt á skipabólkar
Stabbamyndin omanfyri vísir tal av fiskiførum, sum hava avreitt í 2016-2024 í teimum seks skipabólkunum: Bólkur 2, Bólkur 3, Bólkur 4, Bólkur 4T, Nóta-og ídnaðarskip og Flakatrolarar.
Bólkur 4 umboðar bæði bólk 4A og 4B, sum vóru lagdir saman í 2021. Tað er umráðandi at nevna, at hetta ikki er eitt yvirlit yvir tal av loyvum í hvørjum skipabólki, men tal av skipum, sum hava avreitt í teimum áðurnevndu árunum.
Í bólki 2, sum umboðar trolarar, hevur talið av fiskiførum verið fallandi. Talið av trolarum, sum hava avreitt er fallið frá 34 fiskiførum í 2016 til 20 fiskifør í 2022, t.v.s. við 14 fiskiførum. Tað svarar til eitt fall á umleið 41%. Tó er talið hækka eitt vet frá 2022 til 2023 við tveimum fiskiførum, og í 2024 er tað vaksið aftur við einum fiskifari uppá 21.
Tal av skipum í bólki 3, sum umboðar línuskip, er fallið frá 2020 til 2023. Í 2023 vóru 12 skip, meðan talið var 18 í 2020, tá flest skip avreiddu. Árini frammanundan hevur talið av skipum ligið millum 15 og 17 skip. Í 2024 hava 13 skip avreitt, sum er ein øking uppá eitt skip í mun til 2023.
Bólkur 4, sum umboðar útróðrarbátarnar, hevur sveiggjað millum 12 og 19 skip í tíðarskeiðnum frá 2016 til 2023. Frá 2019 til 2022 er talið fallið frá 19 til 12 bátar, og er hetta ein minking á smá 37%. Hugsast kann, at sveiggini í hesum bólki eru knýtt at, hvussu fiskiskapurin hevur verið ígjøgnum árini, og um tað hevur loyst seg hjá hesum smáu bátunum at farið til fiskiskap. Í 2024 er talið av útróðrarbátum, ið hava avreitt, 11, sum er ein minking við 2 bátum svarandi til 15%.
Talið av fiskiførum í bólki 4T, sum umboðar trolbátarnar, hevur ligið ímillum 7 og 8 fiskifør øll árini. Talið vaks frá 7 til 8 í 2019, og fór síðani niður aftur á 7 í 2022. Í 2023 vóru aftur 8 fiskifør, og í 2024 er talið minkað aftur til 7 fiskifør.
Talið av fiskiførum, sum hava avreitt innan skipabólkin ‘Nóta- og ídnaðarskip’, er vaksið við 7 skipum í tíðarskeiðnum. Hetta svarar til eina øking á góð 58%. Í 2016 høvdu 12 fiskifør avreitt í hesum bólki, men árini eftir hevur talið ligið ímillum 15 og 17 skip, til talið fór uppá 19 í 2023. Talið av skipum í 2024 er óbroytt í mun til 2023.
Fyri flakatrolarar hevur talið av fiskiførum, sum hava avreitt, verið støðugt – tó er talið fallið frá 5 til 4 fiskifør í 2019, og vaksið aftur til 5 fiskifør í 2022. Í 2023 fór talið niður á 4 aftur, og í 2024 hava 5 flakatrolarar avreitt í árinum.
Miðalaldurin á skipunum frá 2005 til 2024 býtt á skipabólkar
Á grafinum omanfyri sæst ein lýsing av miðalaldrinum av skipum, sum hava avreitt frá 2005 til 2024. Tað eru flakatrolarar, sum hava nýggjasta flotan í 2023 og 2024, eftir at nýggi Akraberg kom í flotan í 2022, og Emerald og Gadus komu í 2023.
Næstyngstu flotarnir eru nóta- og ídnaðarskipini og trolbátarnir (bólkur 4T). Hjá trolbátunum er miðalaldurin farin frá 15,7 árum í 2005 upp til 23 ár í 2023, meðan nóta- og uppsjóvarskipini vóru í miðal 17 ára gomul í 2005, og eru nú 21,6 ár í miðal. Frá 2021 til 2022 er miðalaldurin á nóta- og uppsjóvarskipunum lækkaður við einum lítlum ári orsakað av nýggja Christian í Grótinum, sum kom í flotan í 2022. Økingin í miðalaldrinum er eisini lítil í 2024, orsakað av nýggja Finnur Fríða, sum kom í flotan í 2024. Miðalaldurin á trolbátunum hevur gingið javnt uppeftir ár fyri ár samsvarandi árunum.
Miðalaldurin á línuskipum (Bólkur 3) er næstan óbroyttur í 2024 í mun til 2005. Tó skal sigast at hann vaks í árunum frá 2005 til 2019 frá 35 til 47 ár. Síðani hevur miðalaldurin verið minkandi aftur, og er hann 36,4 ár í 2024. Útróðrarbátarnir á línuveiðu (Bólkur 4) hava elsta flotan, tá sæð verður burtur frá skeljabátum, rækju- og garnaskipum. Miðalaldurin á skipunum í bólki 4 er 51 ár í 2022, og hevur hann verið rímiliga støðugur øll árini, men í 2024 er aldurin komin niður á 44,5 ár.
Sáttmálar um nýbygningar í 2024
Høgaberg
31. januar 2025 kom nýggi Høgaberg til Føroyar. Skipið fór beint til fiskiskap eftir at tað varð yvirtikið miðskeiðis í januar, men skipað var fyri móttøku, tá skipið kom á Fuglafjørð fyri fyrstu ferð og varð doypt. Sp/f Framherji skrivaði undir sáttmála við Karstensens Skibsvært tíðliga í 2022 um bygging av nýbygninginum, sum skuldi koma fyri gamla Høgaberg. Skipið er 88 metrar langt, 17,5 metrar breitt og lastar 3400 kubikk.
Vesturbúgvin
6. mai 2024 kom nýggi Vesturbúgvin á Vestmanna har skipað var fyri móttøku. P/F Vesturbúgvin hevur keypt norska uppsjóvarskipið, sum fyrr æt Krossøy. Skipið, sum er 43 metrar langt og 12 metrar breitt, er bygt í Noregi í 2011. Skipið er 906 bruttotons og hevur ein 2.000hk Yanmar motor. Skipið varð keypt fyri 55 milliónir.
Endurnýggjan av fiskiflotanum
Finnur Fríði
24. august í 2024 varð skipað fyri móttøku tá nýggja skipið hjá P/F Krossbrekku, Finnur Fríði, kom inn á Gøtuvík, og skipið varð doypt í Norðragøtu. Nýggi Finnur Fríði kom ístaðin fyri gamla Finnur Fríða, sum varð bygdur í 2003. P/F Krossbrekka, dóttirfelagið hjá Varðanum, skrivaði í desember 2021 undir sáttmálan um nýtt nóta- og trolskip. Skipið er 88 metrar langt, 17 metrar breitt og lastar 3000 kubikk. Karstensens Skibsværft í Skagen hevur bygt skipið.
Kambur
1. september í 2024 var hatíðarløta, tá nýggi Kambur kom á Skála. Tað er M&S Strendur, sum hevur keypt frystilínuskipið úr Noregi. Skipið er bygt í 1998, men nærum øll útgerðin umborð er nógv nýggjari. Skipið er 47 metrar langt, 10 metrar breitt og lastar 360 tons. Motorurin er Caterpillar, og ljósmotorarnir eru Scania.
Nýggjur frystitrolari til Varðan
Tíðliga í 2024 skrivaði Varðin undir sáttmála við skipasmiðjuna MEST um at byggja nýggjan frystitrolara. Nýbygningurin verður eitt 44,15 metrar langt og 11,60 metrar breitt framkomið skip við 2.611 hk Wartsila-25 motori. Skipið er útgjørt til framtíðarkrøv, og m.a. motorurin er gjørdur klárur til at verða umbygdur til grønar loysnir. Frystitrolarin skal hava eina verkasmiðjuloysn við frystiorku á 40 tons um dagin. Skipið skal eftir ætlan latast reiðarínum á sumri í 2026.
Línufiskiskapur í ymiskum økjum
Eftir umbøn frá Felagnum Línuskip á sumri í 2023 fór Sjókovin í gongd við at skriva eina frágreiðing um fiskiskapin hjá línuskipum á ymsum leiðum. Í samstarvi við Felagið Línuskip og Havstovuna fór Sjókovin undir hesa frágreiðing.
Í frágreiðingini eru gjørdar ymiskar greiningar, og eitt nú verður veiðan hjá føroysku línuskipunum greinað. Fyri hvørt fiskiøki er veiðan gjørd upp í kilo fyri hvørja setu, tal av húkum fyri hvørja setu og kilo fyri hvønn húk. Harumframt hevur Sjókovin eisini gjørt greining av inntøkuni fyri hvønn settan húk, inntøkuni fyri hvørja setu, tal av setum fyri hvønn túr, túralongd og avreiðingarvirði fyri hvønn dag.
Omanfyrinevndu greiningar kunnu síggjast niðanfyri.
Flemish Kap er stórt sæð rein toskaleið við umleið 95% av toski. Einans eitt sindur av kalva og steinbýti er blandað uppí. Grønland er at líkna við Flemish Cap við omanfyri 90% av toski. Eitt sindur av brosmu er uppií veiðuni. Í Íslandi eru sløk 50% toskur og síðan hýsa, longa og brosma. Á føroyska landgrunnurin er einans 19% toskur, 40% longa og rest er hýsa og brosma. Á Føroyabanka er stórt sæð eingin toskur. 47% er longa, 31% er hýsa, 9% er brosma og 6% annað. Sigast skal tó, at hetta er í broyting, og í 2023 var omanfyri 30% toskur á Føroyabanka. Hædd er ikki tikið fyri, at ásettar kvotur fyri fiskasløgini kunnu verða orsøkin til, at føroysku skipini mugu royna eftir øðrum fiskasløgum enn toski.
Grafurin vinstrumegin niðanfyri vísir veiðuna fyri hvørja setu (kg/setu) hjá føroyskum línuskipum í fimm ymiskum økjum í árunum 2020-2023. Mesta veiðan fyri hvørja setu var øll árini á Flemish Kap við einum miðal á 21.400 kg/setu. Eysturgrønland hevði eina veiðu fyri hvørja setu á 13.700 kg/setu, ið svarar til 64% av veiðuni fyri hvørja setu á Flemish Kap. Línuskipini høvdu lægstu veiðuna fyri hvørja setu á føroyska landgrunnurin við einans 5.800 kg/setu, ið svarar til 27% av veiðuni fyri hvørja setu á Flemish Kap. Veiðan í Íslandi hevði eitt miðal kg/setu á 11.000 (51% av Flemish Kap). Lægsta veiðan fyri hvørja setu var á Føroya Banka við 8.700 kg/setu (41% av Flemish Kap) og á føroyska landgrunninum við 5.800 kg/setu (27% av Flemish Kap).
Tikið verður ikki hædd fyri, at talið av húkum á hvørjari setu ikki er tað sama í ymisku økjunum.
Grafurin høgrumegin omanfyri vísir talið av húkum á hvørjari setu (húkar/setu) hjá føroysku línuskipunum í fimm ymiskum økjum í árunum 2020-2023.
Frá 2020 til 2023 var hægsta talið av húkum fyri hvørja setu á Føroya Banka, í Íslendskum øki og á føroyska landgrunninum, við ávikavist 34.500 húkar/setu, 33.250 húkar/setu og 33.130 húkar/setu. Línuskipini settu lægsta talið av húkum á Flemish Kap. Har vórðu í miðal settir 20.000 húkar fyri hvørja setu. Bæði í Eysturgrønlandi og á Flemish Kap verður talið av húkum avmarkað, fyri at kunna arbeiða fiskin undan.
Grafurin niðanfyri vísir veiðuna fyri hvønn húk (kg/húk) í fimm ymiskum økjum í árunum 2020-2023. Mesta veiðan fyri hvønn húk var á Flemish Kap øll árini við einum miðal á 1,09 kg/húk. Næstmesta veiðan fyri hvønn húk, 0,50 kg/húk, varð fingin í Eysturgrønlandi og sostatt er veiðan minni enn helmingurin (46%) av veiðuni á Flemish Kap. Føroysku línuskipini høvdu lægstu veiðuna fyri hvønn húk á føroyska landgrunninum við eini veiðu á 0,17 kg/húk. Hetta svarar til 16% av veiðuni fyri hvønn húk á Flemish Kap. Hini økini vóru Føroya Banki 0,25 kg/húk (23% av Flemish Kap) og Ísland 0,33 kg/húk (30% av Flemish Kap).
Veiða fyri hvønn húk hjá føroyskum línuskipum í fimm økjum
Afturat samanberingini av samlaðu veiðuni fyri hvønn húk eru samanberingar gjørdar av toskaveiðuni í teimum ymisku økjunum, og hesar kunnu síggjast í grafinum niðanfyri. Grafurin vísir veiðuna av toski fyri hvønn húk hjá føroyskum línuskipum í fimm ymiskum økjum í árunum 2020-2023.
Verður hugt at toskaveiðuni fyri hvønn húk, fáast í miðal hesi árini heili 1,04 kg/húk á Flemish Kap. Í Eysturgrønlandi og Íslandi var veiðan av toski ávikavist 0,46 kg/húk og 0,14 kg/húk. Hesi øki eru vanliga kend sum góðar toskaleiðir, men her hava línuskipini bert fingið ávikavist 44% og 13% av tí, sum tey fingu á Flemish Kap. Á Føroyabanka og á føroyska landgrunninum fingu føroysku línuskipini í miðal 0,02 kg/húk (2% av Flemish Kap) og 0,03 kg/húk (3% av Flemish Kap) av toski hesi árini.
Veiða av toski fyri hvønn húk hjá føroyskum línuskipum í fimm økjum
Hugt verður eitt sindur nærri at veiðusamansetingini hjá línuskipunum í teimum fimm ymisku økjunum á grafinum niðanfyri. Grafurin umboðar miðal veiðuna fyri árini 2020-2023 í teimum fimm økjunum.
Grafurin vinstrumegin omanfyri vísir inntøkuna fyri hvønn settan húk á ymiskum leiðum. Inntøkan fyri hvønn settan húk er hægst á Flemish Kap við 37 krónum. Í Eysturgrønlandi fáast 14 krónur fyri hvønn húk, ið er minni enn helvtin (38%) av tí, man fær á Flemish Kap. Í ávikavist Íslandi, á føroyska landgrunninum og á Føroyabanka fáast 8 krónur (22% av Flemish Kap), 3 krónur (8% av Flemish Kap) og 2 krónur (5% av Flemish Kap).
Grafurin høgrumegin omanfyri vísir inntøkuna fyri hvørja setu á ymiskum leiðum. Hvør seta á Flemish Kap gevur umleið 730.000 krónur, meðan ein seta í Eysturgrønlandi gevur 400.000 krónur (55% av Flemish Kap) og í Íslandi 275.000 krónur (38%). Á føroyska landgrunninum og á Føroyabanka fáast ávikavist 80.000 krónur og 115.000 krónur.
Á grafinum vinstrumegin omanfyri sæst talið av setum fyri hvønn túr hjá føroysku línuskipunum í árunum 2020-2023 í fimm ymiskum økjum. Í miðal verða flest setur settar í Íslandi og á Føroyabanka (28) og á landgrunninum (24). 22 setur verða settar fyri hvønn túr í Eysturgrønlandi og 18 setur verða settar fyri hvønn túr á Flemish Kap.
Á grafinum høgrumegin omanfyri sæst túralongd hjá føroysku línuskipunum fyri árini 2020-2023 í ymsu økjunum. Túrarnir, sum eru flest dagar, eru túrarnir á Flemish Kap (36 dagar). Flemish Kap er eisini økið, ið liggur longst frá Føroyum, og vanliga tekur tað eina góða viku at sigla úr Føroyum og yvir á Flemish Kap. Túralongd verður roknað frá skipið loysir frá kai, til tað er aftur við kai – t.v.s. siglingin út og heim er við. Longdin á túrunum til Eysturgrønland var 34 dagar, í Íslandi 31 dagar og á landgrunninum 31 dagar. Stytsu túrarnir vóru á Føroya Banka, har túralongdin var 20 dagar.
Avreiðingarvirði fyri hvønn dag hjá føroysku línuskipunum í ymsu økjunum
Á grafinum omanfyri sæst avreiðingarvirðið fyri hvønn dag hjá føroysku línuskipunum í ymsu økjunum. Hægsta avreiðingarvirðið fyri hvønn dag er á Flemish Kap (340.000 kr.), síðan í Eysturgrønlandi (265.000 kr.), ið svarar til 78% av avreiðingarvirðinum á Flemish Kap. Ísland gevur eitt avreiðingarvirði fyri hvønn dag á 242.000 krónur. Línuskipini á Føroyabanka fingu eitt avreiðingarvirði fyri hvønn dag á 142.000 krónur, meðan føroyski landgrunnurin gav eitt avreiðingarvirði á 83.000 krónur, sum svarar til 24% av virðinum á Flemish Kap.
Nakrar av niðurstøðunum úr frágreiðingini:
• Veiðan á Flemish Kap gav í miðal (2020-2023) 1,04 kg/húk í mun til 0,17 kg/húk á føroyska landgrunninum
• Tað fáast munandi fleiri kilo á hvørjari setu á Flemish Kap í mun til í øðrum økjum
• Munandi færri húkar verða settir fyri hvørja setu á Flemish Kap í mun til í øðrum økjum, so at møguligt er at arbeiða fiskin undan
• Omanfyri 95% av samlaðu veiðini á Flemish Kap var toskur
• Fiskiskapurin í føroyskum øki gevur lítið í mun til á øðrum leiðum
• Avreiðingarvirðið fyri hvønn dag er nógv hægst á Flemish Cap
• Fiskiskapur uttanfyri Føroyar hevur stóran búskaparligan týdning fyri línuflotan
Oljunýtsla í fiskiflotanum
Tað eru serliga tvær orsøkir til at hyggja nærri eftir oljunýtsluni hjá fiskiflotanum. Fyrsta orsøkin er, at Føroyar, eins og restin av heiminum, hevur sett sær fyri, at minka um útlátið av vakstrarhúsgassum fyri at avmarka veðurlagsbroytingar, og tí er umráðandi at minka um oljunýtsluna í øllum samfelagnum, og harvið eisini hjá flotanum.
Hin orsøkin er, at oljukostnaðurin er stórur partur av samlaðu útreiðslunum hjá fiskiskipunum, og tí hevur tað stóran týdning fyri lønsemið hjá flotanum, at hann brúkar so lítið av olju, sum gjørligt.
At fáa meira vitan um oljunýtsluna er eitt av fokusøkjunum hjá Sjókovanum. Fyri at fáa eina góða mynd av oljunýtsluni hjá fiskiflotanum, hevur Sjókovin savnað inn hagtøl frá reiðaríum um oljunýtsluna fyri árini 2019-2024 hjá nøkrum skipum í flestu skipabólkunum. Við at lata skipini umboða bólkin, ber til at fáa eina mynd av oljunýtsluni í hvørjum skipabólki sær og eina samlaða mynd av oljunýtsluni í flotanum. Sjókovin fegnast um, at enn fleiri skip eru umboðaði í ár. Sjókovin takkar reiðaríunum fyri teirra vælvild at lata hagtøl til greiningarnar.
Eisini er vert at nevna, at Sjókovin í fleiri ár hevur arbeitt miðvíst við at fáa enn fleiri upplýsingar um oljunýtsluna til vega. Sjókovin fekk tíðliga í 2023 saman við viðkomandi áhugapørtum og myndugleikum játtað pening frá Fiskivinnugransking til verkætlan at greina oljunýtsluna í ymisku skipabólkunum. Hendan verkætlan ber heitið SmartFisk og fór av bakkastokki í mai 2023.
Høvuðsendamálið við verkætlanini er at skapa neyðugu vitanina og tilvitanina fyri at minka um oljunýtsluna í føroyska fiskiflotanum.
Fyri at røkka hesum yvirskipaða málinum, fer verkætlanin at:
1. lýsa støðuna viðvíkjandi oljunýtslu í ymiskum fiskiskapum og skipabólkum. Saman við vinnuni, verður oljunýtslan skrásett, og kannað verður hvar mesta oljunýtslan er, t.d. sigling til og frá fiskileið, tóving, reiðskapur, o.a. soleiðis at nágreinilig vitan fæst um oljunýtsluna.
2. kanna hvørji tiltøk longu eru sett í verk í flotanum fyri at minka um oljunýtsluna. Eisini vera gjøgnumgingnar føroyskar og útlendskar kanningar av oljunýtsluni hjá fiskiskipum.
3. Saman við vinnuni, eyðmerkja og royna í verki ítøkilig átøk fyri at minka um oljunýtsluna.
Við støði í omanfyristandandi skal verkætlanin koma við ítøkiligum tilmælum, um hvussu oljunýtslan kann minka - saman við viðkomandi áhugapørtum. Í hesum sambandi er ætlanin eisini at samstarva við Umhvørvisstovuna um innsavnan av tølum um F-gassir, sum eru sterk vakstrarhúsgassir. Umleið 1 ár er eftir av verkætlanini.
Samlaða oljunýtslan hjá føroyskum fiskiskipum
Á myndini omanfyri sæst, at síðan fyrst í 1990’unum hevur samlaða oljunýtslan í Føroyum ligið millum 200-250.000 tons, men er síðan 2017 økt munandi og hevur seinastu árini ligið um 300.000 tons (gula linjan). Økingin í oljunýtsluni stavar frá øðrum virksemi enn fiskiskapi, tí fiskivinnan hevur ikki havt nakran vøkstur í oljunýtsluni og er mestsum óbroytt síðani 2023 (bláa linjan). Oljunýtslan hjá fiskiskipum er lutfalsliga minkað úr teimum 40-45 prosentunum, sum nýtslan lá á í tíðarskeiðnum 1992-2005, niður í umleið 30 prosent. Hetta talið var 29% í 2024. Hetta sæst við at klikkja á høgra kassan ovast í vinstra horni á myndini.
Lutfalsliga minkingin í nýtsluni hjá føroyskum fiskiskipum skal ikki skiljast sum, at hetta merkir, at tað ikki er neyðugt at gera nakað við oljunýtsluna hjá flotanum, tí tað er ein sannroynd, at tá føroysk fiskiskip umboða ein slakan triðing av oljunýtsluni, er eyðsæð, at skulu Føroyar minka um útlátið av vakstarhúsgassum, er alneyðugt at tryggja, at fiskiflotin er so effektivur, sum til ber.
Oljunýtsla í mun til avreiðingar
Oljunýtslan er sjálvsagt tætt tengd at gongdini í fiskiskapinum. Fyri at fáa eina ábending um sambandið millum veiðuna og oljunýtsluna vísir bláa strikan á myndini omanfyri, hvussu nógv kilo av veiddum fiski fæst fyri hvønn litur av olju, meðan gulu stabbarnir vísa avreiddu nøgdina.
Tað sæst, at tætt samband er millum støddina av samlaða fiskiskapinum, og hvussu nógvur fiskur fæst fyri ein litur av olju. Er nógvur fiskur at fáa, er gjørligt at fáa nógvan fisk fyri hvønn liturin av olju, meðan er fiskiskapurin vánaligur, fæst munandi minni fiskur fyri hvønn litur av olju.
Á grafinum sæst, at avreiðingarnøgdirnar eru vaksnar nógv, og kilo av fiski fyri hvønn litur av olju er økt nógv frá 2021 til 2024. Frá 2021 til 2024 eru kilo av fiski fyri hvønn litur av olju økt frá 4,5 kilo til 8,4 kilo, ið merkir at í dag fáa vit næstan dupult so nógvan fisk fyri hvønn litur, samanborið við 2021.
Ein onnur orsøk til, at alt meiri fiskur fæst fyri hvønn liturin av olju, er effektiviseringin av flotanum. Tað, at færri skip eru til fiskiskap og fáa somu ella størri veiðinøgd upp á land ger, at fiskiskapurin gerst effektivari, og at oljunýtslan harvið minkar.
At enda er stór broyting hend í veiðusamansetingini, við tað at nógv meiri av uppsjóvarfiski verður veitt í dag í mun til áður. Í 2024 var serstakliga nógvur svartkjaftur, sum er lutfalsliga minni oljukrevjandi, og tí fæst meiri fiskur fyri hvønn liturin av olju.
Prosentbýtið av oljunýtsluni hjá føroyskum fiskiskipum
Lagkøkumyndirnar omanfyri vísa okkum støðuna í oljunýtsluni og veiðusamansetingini seinastu fimm árini, t.v.s. árini 2022 til 2024.
Á myndini til vinstru sæst, at uppsjóvarskipini brúktu omanfyri helmingin (56%) av allari oljuni hjá føroyska fiskiflotanum. Trolarar nýttu umleið 16%. Restin varð nýtt av ávikavist flakatrolarunum (14%), línuskipunum (6%) og øðrum skipabólkum (8%).
Um vit hyggja at býtinum av fiskaðu nøgdini á myndini til høgru, sæst, at uppsjóvarskipini landaðu góð 85 prosent av samlaðu nøgdini, meðan allir hinir skipabólkarnir í alt avreiddu írestandi 15 prosentini.
Viðmerkjast skal, at her er fiskurin roknaður um til livandi vekt, t.v.s. hædd er tikin fyri, at summir bólkar taka fiskin heilan í land, meðan aðrir kryvja, avhøvda ella skera flak av fiskinum.
Gongdin í oljunýtsluni hjá ymisku skipabólkunum
Strikumyndin vinstrumegin vísir, hvussu nógv olja skuldi til fyri at fiska eitt kilo av fiski í ymsu skipabólkunum í árunum frá 2019 til 2024.
Aftur í ár vóru tað uppsjóvarskipini og stórir útróðrarbátar, sum nýttu fægst litrar av olju fyri hvørt kilo av fiski, og harvið eru tey mest effektivu máld út frá oljunýtsluni. Frá 2021 til 2024 hava hesi fiskiførini nýtt umleið 0,1 litur fyri hvørt kilo av fiski, og í 2024 nýttu uppsjóvarskipini og stóru útróðrarbátarnir einans 0,09 litur fyri hvørt kilo fisk.
Næstu bólkarnir vóru feskfiskalínuskipini og frystilínuskipini, ið nýttu ávikavist 0,23 litrar og 0,31 litrar fyri hvørt kilo, sum er ein lítil lækking í mun til 2023. Partrolarar nýttu 0,36 litrar fyri hvørt kilo, sum var ein munandi minking í mun til 2023, meðan flakatrolarar og trolbátar nýttu mest olju og lógu um ávíkavist 0,64 og 0,51 litrar fyri hvørt kilo av fiski. Fyri trolbátarnar var hetta ein munandi minking í mun til undanfarnu árini.
Broytingin millum árini í oljunýtsluni fyri hvørt kilo av fiski stavar fyrst og fremst frá vánaligum ella góðum fiskiskapi, soleiðis at sjálv oljunýtslan hjá skipunum broytist ikki stórvegis, meðan fiskaða nøgdin sveiggjar munandi meir enn oljunýtslan.
Tað er vert at hava í huga, at framleiðslan ikki er tann sama í øllum bólkunum. T.d. koma verksmiðjuskip í land við einari lidnari vøru, meðan í øðrum bólkum verður fiskurin virkaður á landi. Hjá verksmiðjuskipunum liggur tískil øll orkunýtslan í sambandi við framleiðsluna á sjónum. Fyri neyvari at síggja hvat fyri veiðu- og framleiðsluhættir hava minst oljunýtslu og CO2 útlát, kann tað tí vera sera viðkomandi at gera lívsringrásgreiningar av ymiskum fiskavørum, har hædd verður tikið fyri, hvar virkingin av fiskinum fer fram.
Eins og omanfyri, er fiskurin roknaður um til livandi vekt, t.v.s. hædd er tikin fyri, at summir bólkar taka fiskin heilan í land, meðan aðrir kryvja, avhøvda ella skera flak av fiskinum.
Virði av fiski fyri hvønn litur av olju
Øll fiskasløg hava ikki sama virði, og tí er ikki nokk einans at hyggja eftir fiskaðu nøgdini, tí tað er jú virðið av fiskinum, ið skal gjalda fyri oljunýtsluna. Strikumyndin vísir gongdina fyri árini 2019 til 2024 í virðinum av avreiðingunum í mun til nýttu litrarnar av olju.
Stórir útróðrarbátar hava havt nógv tað størsta virðið av avreiðingum í mun til nýttu oljunýtsluna. Í árunum 2021 til 2024 fingu hesir millum 129 og 210 kr krónur í avreiðingarvirði fyri hvønn litur av olju, ið er munandi hægri enn feskfiska- og frystilínuskipini, ið øll árini lógu ávikavist næst- og triðstørst í virði av avreiðingum í mun til nýttu oljuna. Hesir bólkarnir fingu millum 47 og 85 krónur í 2019-2021, og millum 59 og 71 krónur í 2022-2024 fyri hvønn liturin av olju.
Næst teimum komu uppsjóvarskipini og flakatrolararnir, ið høvdu 33-44 krónur í avreiðingarvirði fyri hvønn litur av olju í 2022 og 2023. Í 2024 lógu flakatrolarar við einum avreiðingarvirði á sløkum 33 krónum og uppsjóvarskipini á 46 krónum fyri hvønn litur av olju. At enda komu partrolararnir við 14 krónum í avreiðingarvirði fyri liturin av olju í 2021 og omanfyri 19 krónum í 2024. Miðal avreiðingarvirðið hjá trolbátunum hækkaði nakað frá 29 kr til slakar 42 kr fyri hvønn litur av olju.
Flestu skipabólkarnir høvdu eitt nakað hægri avreiðingarvirði fyri liturin av olju í 2022, ið hevur verið besta árið síðan 2019. Í 2022 var orsøkin fyrst og fremst hækkandi fiskaprísir. Tað er eyðsæð, at tá oljuprísurin hækkar, eru tað bólkarnir, ið fáa minst virði av fiski fyri hvønn liturin av olju, ið merkja mest til hækkandi oljuprísin, tí tá er minni eftir til at gjalda aðrar útreiðslur við, eftir at oljan er goldin.
Samanbering av oljunýtsluni hjá ymisku skipabólkunum
Myndin omanfyri samanber oljunýtsluna hjá ymisku skipabólkunum í 2024. Blái prikkurin vísir minsta virðið, tann guli miðal virðið og grøni prikkurin vísir mesta virðið. Sum dømi kann nevnast, at uppsjóvarskip í miðal nýttu 0,09 litrar fyri hvørt kilo, tað mest effektiva skipið nýtti 0,05 litrar fyri hvørt kilo, og tað minst effektiva nýtti 0,18 litrar fyri hvørt kilo. Spennið millum skipini er nakað økt í 2024 í mun til 2023. Tað mest effektiva skipið hevði sostatt eina oljunýtslu, sum svaraði til 28% av nýtsluni hjá tí skipinum, sum nýtti mest olju fyri hvørt kilo av fiski, og 55% av miðalnýtsluni. Myndin er nakað tann sama fyri stórar útróðrarbátar, har tann mest effektivi nýtti 0,07 litrar fyri kilo, og tann minst effektivi nýtti 0,12 og miðal oljunýtslan var 0,09 eins og fyri uppsjóvarskipini. Her er spennið tó væl minni.
Ein orsøk til munin millum skipini er sjálvsagt, at summi skip eru meiri effektiv enn onnur, við tað at skrokkur og motorur eru effektivari. Ein onnur orsøk er, at fiskiskapurin hevur hepnast betri fyri summi skip í mun til onnur. Tað er tí møguligt, at eitt skip kann liggja undir miðal eitt ár og omanfyri miðal eitt annað ár.
Stóra spjaðingin sæst eisini aftur í, at partrolararnir í miðal nýttu væl meiri olju enn frystilínuskipini, men mest effektivi partrolarin nýtti væl minni enn tað minst effektiva frystilínuskipið og eisini minni enn frystilínuskipini í miðal.
Oljunýtsla í uppsjóvarfiskiskapinum
Størsti fiskiskapur í Føroyum er uppsjóvarfiskiskapurin. Í partinum omanfyri hava vit sæð, at uppsjóvarfiskiskapurin brúkar stóran part av allari oljuni, sum fiskiskipini brúka. Stóri týdningurin av uppsjóvarfiskiskapinum, og stóra oljunýtslan hjá honum, ger tað áhugavert at greina oljunýtsluna hjá hesum fiskiskapinum nærri. Í hesum partinum verður hugt nærri eftir oljunýtsluni í uppsjóvarfiskiskapinum. Høvuðsfiskasløgini í hesum fiskiskapi eru makrelur, sild, svartkjaftur og nakað av lodnu.
Vit byrja við at hyggja eftir avreiðingunum av uppsjóvarfiski, har myndin til høgru vísir avreiðingarnar í tonsum fyri tey fýra týdningarmestu fiskasløgini frá 2020 til 2024. Á myndini sæst, at størsta fiskaslagið er svartkjaftur við 200-450.000 tonsum árliga, meðan makrelur og sild hava ligið um 100.000 tons árliga, tó nakað lægri í 2024. Lodna hevur nógv minni týdning enn hini fiskasløgini og fiskiskapurin eftir lodnu er einans í ávísum árum, meðan eingin fiskiskapur er onnur ár.
Hóast svartkjafturin hevur nógv tað størstu nøgdina, hevur avreiðingarvirðið á makreli vanliga verið hægst, um slaka milliard, og sjálvt um nøgdin av makreli er minkað munandi í 2024, er virðið framvegis rættiliga høgt, tí prísurin hevur verið høgur. Vanliga hevur sildin havt næststørsta virðið, við umleið hálvari milliard, men seinastu tvey árini er svartkjafturin øktur í virði, og hesi árini hevur svartkjafturin havt hægsta avreiðingarvirðið, við umleið einari milliard.
Avreiðingarvirði á uppsjóvarfiskasløgunum
Fyri at greina oljunýtsluna nærri, hevur Sjókovin fingið til vega útgreinaði tøl frá nøkrum uppsjóvarskipum. Hetta ger tað møguligt at greina oljunýtsluna nærri við atliti at nýtsluni uppá fiskaslag og fiskileið. Av tí at skip skráseta oljunýtslu og onnur hagtøl í sera ymiskan mun og á ymiskar mátar, er talan ikki um greining av øllum uppsjóvarskipunum, men nóg nógv skip eru við, til at úrslitini verða umboðandi fyri fiskiskapin í bólkinum. Ætlanin er eisini at arbeiða við at samskipa skrásetingarnar millum skipini, soleiðis at vit frameftir fáa støðugt betri hagtøl um oljunýtsluna.
Mynstrið í uppsjóvarfiskiskapi eftir mánaði og fiskaslagi í árunum 2020-2024
Uppsjóvarfiskasløgini eru ferðandi fiskastovnar, har lívfrøði og umhvørvið ávirkar útbreiðsluna á hvørjum ári. Á grafinum omanfyri sæst mynstrið í uppsjóvarfiskiskapinum fyri hvørt fiskaslag í fimm ára tíðarskeiðnum frá januar 2019 fram til desembur 2024. Um vit hyggja eftir mynstrinum í uppsjóvarfiskiskapinum ígjøgnum árið fyri hvørt fiskaslag sæst, at í fyrra hálvárinum er fiskiskapurin eftir lodnu og svartkjafti. Síðani tekur fiskiskapurin eftir makreli seg upp frá sumrinum og út á heystið, og at enda kemur sildavertíðin á heysti og fram til árslok.
Í komandi brotum verður hugt nærri at uppsjóvarfiskiskapinum fyri hvørt fiskaslag sær. Har verður millum annað mánaðarligi fiskiskapurin umrøddur, umframt hvussu nógv kilo av fiski fæst fyri hvønn litur av olju, hvussu nógv kilo fáast fyri hvønn tíma, hvussu avreiðingarvirðið er fyri hvønn litur, og hvussu avreiðingarprísurin er fyri hvørt kilo. Hesar greiningarnar eru gjørdar uppá øki fyri árini 2019 til 2024.
Uppsjóvarfiskiskapurin eftir makreli
Makrelurin er hitt virðismiklasta av uppsjóvarfiskasløgunum. Sum sæst í myndini niðanfyri, hevur makrelur verið veiddur í 4 økjum: Føroyum, Noregi, ES-sjógvi (sum nú er bretskur sjógvur) og NEAFC økinum. Fiskiskapurin hevur vanliga tikið seg upp fyrst í føroyskum sjógvi, og síðani serliga í bretskum sjógvi. Eftir Brexit mistu føroysk fiskiskip atgongdina til bretskan (fyrrverandi ES) sjógv, og tískil varð meira fiskað í NEAFC og norskum øki. Ein av avleiðingunum av mistari atgongd til bretskan sjógv var, at neyðugt var at byrja at fiska makrelin fyrr á árinum, meðan eingin fiskiskapur av makreli longur var í november, desember og januar, sum annars vanliga var í bretskum sjógvi. Í 2024 tók fiskiskapurin í bretskum sjógvi seg uppaftur, og mynstrið frá áðrenn Brexit sæst nú aftur.
Hyggja vit eftir oljunýtsluni frá 2019 til 2024 ber til at greina, hvussu nógvur fiskur fæst fyri hvønn litur av olju í teimum ymsu økjunum. Grafurin til høgru vísir, at tað sæst ein týðiligur munur millum bretskan sjógv og hinar fiskileiðirnar. Í 2019 og 2020 fingust um 23 kilo fyri hvønn litur í bretskum øki, í mun føroyskt øki, har 12 kilo fingust fyri hvønn litur av olju. Við øðrum orðum var oljunýtslan í makrelfiskiskapinum í føroyskum øki næstan tvær ferðir størri enn í ES øki sama árið. Sama lutfallið sæst aftur í 2024, eftir at makrelfiskiskapurin tók seg uppaftur í bretskum øki. Seinastu tvey árini sæst, at fiskiskapurin í føroyskum og NEAFC øki hava ligið nærum ájavnt, meðan bretskt øki hevur verið tvífalt so gott, og norskur sjógvur hevur ligið um helmingin í mun til Føroyar og NEAFC, undantikið í 2019 tá næstflest kilo fingust í norskum sjógvi fyri hvønn litur.
Myndin niðanfyri til vinstru vísir hvussu stórt avreiðingarvirði fæst burturúr hvørjum litri av olju. Avreiðingarvirðið fyri hvønn litur av olju lá um 170-230 kr. í bretskum øki í 2019 og 2020, meðan virðið somu árini lá um 80-90 kr. fyri liturin í føroyskum øki. Nakað sama lutfall sæst aftur í 2024, tá avreiðingarvirðini fyri hvønn litur av olju lógu um 60 kr. og 173 kr. fyri ávikavist føroyskt og bretskt øki. Avreiðingarvirðini fyri hvønn litur í føroyskum og NEAFC øki hava seinastu trý árini ligið á nakað sama støði.
Myndin niðanfyri til høgru vísir avreiðingarprísin fyri fiskin, ið var veiddur í ymisku veiðiøkjunum. Har sæst, at hægsta veiðivirðið hevur verið í norskum øki í 2021 og 2022, tá avreiðingarprísurin lá um 10 krónur fyri hvørt kilo av makreli. Í sama tíðarskeiði lá prísurin um 6 krónur í føroyskum og NEAFC øki. Í 2023 var makrelur einans veiddur í føroyskum og NEAFC øki, og tá lá avreiðingarprísurin um 6 krónur í føroyskum øki og um 7 krónur í NEAFC. Í 2024 lá prísurin nakað hægri í øllum økjum, við tað at hann lá um 10 krónur í NEAFC og føroyskum øki, um 11 krónur í norskum sjógvi og um 13 krónur í bretskum sjógvi.
Tað, sum myndin tó ikki vísir okkum, er, at prísgongdin á makreli vanliga er hækkandi gjøgnum árið. Vanliga er hann lægstur, tá fiskiskapurin av makreli tekur seg upp á sumri, og hækkar so líðandi fram til ársenda. Hetta merkir, at prísurin vanliga er lægri, tá makrelurin er í føroyskum øki og væl hægri, tá hann er í norskum og bretskum øki.
Avreiðingarprísur á makreli býttur á øki
Í ársfrágreiðingini fyri fiskivinnuna 2020 gjørdi Sjókovin eina greining um virðið av atgongdini til bretskan sjógv. Hon kann lesast her. Har var hugt eftir miðal avreiðingarprísinum ígjøgnum árið. Tað hevur ofta verið víst á, at atgongdin til bretskan sjógv hevur stóra ávirkan á møguleikarnar at virðisøkja fiskin á landi, tí tá fiskurin er í bretskum sjógvi, er konsistensurin og fitiinnihaldið betri.
Avreiðingarvirði á makreli fyri hvønn litur av olju
býtt á øki
Fiskiskapur eftir makreli býttur á øki í nøgd
í mun til litrar av olju
Mánaðarligi fiskiskapurin eftir makreli býttur á øki
Uppsjóvarfiskiskapurin eftir sild
Sildafiskiskapurin er vanliga frá september til november/desember í føroyskum og íslendskum øki, og harvið er fiskiskapurin sum heild á heysti. Tó sæst á myndini niðanfyri, at nakað av veiðu eisini hevur verið um summarið í føroyskum og NEAFC í 2022 og 2023, men í nógv minni nøgdum.
Mánaðarligi fiskiskapurin eftir sild býttur á øki
Fiskiskapur eftir sild býttur á øki í nøgd
í mun til litrar av olju
Avreiðingarvirði á sild fyri hvønn litur av olju býtt á øki
Myndin til vinstru vísir avreiðingarnøgdina fyri hvønn litur av olju. Har sæst, at avreiðingarnøgdin fyri liturin var yvirhøvur størst fyri veiðu í íslendskum sjógvi. Summi ár vóru avreiðingarnøgdirnar í NEAFC og føroyskum øki tó ájavnt við og stundum omanfyri íslendska økið.
Myndin niðanfyri til vinstru vísir avreiðingarvirðið fyri hvønn litur av olju. Har sæst, at hægsta avreiðingarvirðið fyri liturin var at fáa í íslendskum sjógvi í 2019, 2022 og 2024. Í 2020 og 2021 vóru størstu virðini á fáa í føroyskum øki og í 2023 í NEAFC.
Verður hugt at myndini niðanfyri til høgru, sum vísir avreiðingarprísin fyri hvørt veiðiøki sæst, at avreiðingarprísurin var serliga høgur í 2024. Yvirhøvur var avreiðingarprísurin rættiliga ájavnur millum økini.
Í 2024 var tað sildafiskiskapurin í íslendskum øki, ið gav størstu nøgd fyri hvønn litur av olju, hægsta avreiðingarvirði fyri hvønn litur og hægsta avreiðingarprís fyri hvørt kilo.
Samanumtikið kann sigast, at fiskiskapurin eftir sild sum heild tykist vera best í íslendskum øki flestu árini, tá mált verður uppá effektivan fiskiskap og uppá virðið av veiðuni. Føroyski landgrunnurin var tó bestur í 2021 í øllum mátum uttan avreiðingarprísinum fyri hvørt kilo.
Avreiðingarprísur á sild býttur á øki
Uppsjóvarfiskiskapurin eftir svartkjafti
Mánaðarligi fiskiskapurin eftir svartkjafti býttur á øki
Fiskiskapur eftir svartkjafti býttur á øki í nøgd
í mun til litrar av olju
Avreiðingarvirði á svartkjafti fyri hvønn litur av olju býtt á øki
Av teimum fýra uppsjóvarfiskasløgunum er tað svartkjaftur, sum hevur hægstu avreiðingarnøgdirnar. Frá 2022 til 2024 eru avreiðingarnøgdirnar øktar frá umleið 220 túsund tonsum til omanfyri 430 túsund tons.
Tá vit hyggja eftir veiðuni av svartkjafti yvir árið og øki, sæst, at nógv størsti parturin av fiskiskapinum eftir svartkjafti er í føroyskum øki. Nakað av veiðu hevur verið í NEAFC og í íslendskum øki, og fram til apríl mánaða í 2020 var veiða eisini í ES øki.
Nakað av fiskiskapi eftir svartkjafti er vanliga um ársskiftið, men veiðan er størst seint á vári um mai mánaða. Í 2024 var meginparturin av veiðuni í føroyskum øki, meðan nakað var í NEAFC. Svartkjaftaveiðan í føroyskum øki er áleið tann sama í januar og apríl-mai mánaða.
Tá ið talan er um svartkjaft, fæst ofta nógv veiða fyri hvønn litur av olju. Myndin til vinstru vísir, at veiðan lá um 15-18 kilo fyri hvønn litur av olju í 2024. Í 2022 var veiðan fyri hvønn litur hægst við góðum 21 kilo fyri hvønn litur av olju, og árini fyri lá hon nakað lægri í øllum økjunum. Sostatt fáast fleiri kilo fyri hvønn litur av olju, tá talan er um svartkjaft enn fyri sild – og væl meira enn fyri makrel.
Myndirnar niðanfyri viðgera avreiðingarvirðið. Til vinstru sæst avreiðingarvirðið fyri hvønn litur av olju fyri árini frá 2019 til 2024. Í 2024 var størsta avreiðingarvirðið í íslendskum sjógvi og í NEAFC øki, um 43 krónur, meðan avreiðingarvirðið fyri fiskiskap í føroyskum øki lá um 33 krónur fyri liturin. Annars hevur prísurin vanliga verið rættiliga góður í føroyskum øki í mun til onnur øki.
Um hugt verður eftir avreiðingarprísinum á myndini til høgru sæst, at prísurin fyri hvørt kilo ongantíð hevur verið so høgur sum í 2024, tá hann lá omanfyri 2,57 krónur í íslendskum sjógvi. Eisini hevur prísurin verið sera góður undanfarnu tvey árini. Sostatt má sigast, at fiskiskapurin eftir svartkjafti, bæði í nøgd og virði, sær út til at hava hilnast serstakliga væl seinastu árini.
Avreiðingarprísur á svartkjafti býttur á øki
Uppsjóvarfiskiskapurin eftir lodnu
Fiskiskapur eftir lodnu í nøgd í mun til tímatal
Fiskiskapur eftir lodnu í virði í mun til litrar av olju
Eingin fiskiskapur hevur verið eftir lodnu í 2024, og sostatt eru eingin nýggj tøl fyri lodnu við í hesi ársfrágreiðingini. Fiskiskapurin eftir lodnu fer bert fram í íslendskum sjógvi.
Avreiðingarnøgdin er minkað nakað frá 2022 til 2023, og somuleiðis avreiðingarvirðið. Í 2021 og 2022 lá veiðan um 10 kilo fyri hvønn litur av olju, men í 2023 øktiskt hon uppí sløk 16 kilo.
Verður hugt eftir veiðuni fyri hvønn tíma, er tað áhugavert at leggja til merkis, at fiskiskapurin fyri hvønn tíma er vorðin betur ár fyri ár. Veiðan fyri hvønn tíma er farin frá 6,5 tonsum í 2021, til sløk 10 tons í 2022 og upp í 11,8 tons í 2023.
Verður hugt eftir avreiðingarvirðinum fyri hvønn litur sæst, at hetta lá um 113 krónur fyri hvønn litur av olju í 2021, meðan tilsvarandi virðið fór niður í helvt í 2022 og hækkaði nakað aftur í 2023 uppá 86 krónur. Orsøkin til hetta sæst, tá ið hugt verður eftir avreiðingarprísinum á lodnu (myndin niðanfyri til høgru). Prísurin í 2021 var beint niðanfyri 12 krónur, og umleið 6 krónur í 2022, og hann fór enn longur niður í 2023, tá avreiðingarprísurin var 5,5 krónur fyri hvørt kilo.
Samanumtikið tykist fiskiskapurin eftir lodnu at hava gingið betur í 2023 enn í 2022 við tað at størri nøgd fekst fyri hvønn litur av olju, fleiri kilo fyri hvønn tíma og hægri avreiðingarvirði fyri hvønn litur, men samstundis var avreiðingarprísurin lægri, soleiðis at virðið av veiðuni fyri hvørt kilo var eitt vet lægri í 2023 í mun til 2022.
Fiskiskapur eftir lodnu í nøgd í mun til litrar av olju
Avreiðingarprísur á lodnu
Samanberingar og samanumtøka av uppsjóvarfiskiskapi
Vit hava nú fingið eina mynd av oljunýtsluni í mun til fiskiskapin eftir ymisku uppsjóvarfiskasløgunum. Um vit samanbera veiðuna fyri hvønn litur av fiski av ymisku fiskasløgunum, sæst, at frá at sild, makrelur og svartkjaftur í 2019 góvu áleið eins úrtøku fyri hvønn litur av olju, umleið 16-17 kilo fyri hvønn litur av olju, hevur svartkjafturin seinastu árini ligið væl omanfyri hini fiskasløgini.
Veiða í kg fyri hvønn litur av olju
Avreiðingarvirði fyri hvønn litur av olju
Avreiðingarprísir
Tá ið avreiðingarvirðini av ymisku fiskasløgunum vera sammett í mun til hvønn litur av olju sæst, at makrelur og lodna høvdu størstu avreiðingarvirði fyri hvønn litur í 2019, men makrelurin fall munandi niður, fyri síðan at vaksa aftur í 2024. Eisini hevur sildin ligið rættiliga javnt á umleið 60 krónur í avreiðingarvirði fyri liturin, meðan svartkjafturin hevur havt lægsta avreiðingarvirði fyri liturin av olju.
Samanbera vit avreiðingarprísirnar á ymisku fiskasløgunum sæst, at tað serliga eru lodnan og makrelurin, ið hava høgt avreiðingarvirði fyri hvørt kilo, meðan sildin hevur nakað lægri prís, og svartkjafturin hevur vanliga nógv tann lægsta prísin.
Frágreiðing um lóg um sjófeingi
Á hvørjum ári leggur landsstýrismaðurin í fiskivinnumálum fram frágreiðing um fyrisiting av sjófeingi og teimum veiðirættindum, Føroyar hava uttan fyri føroyskan sjógv, og hvørjar framtíðarætlanir hann hevur. Hendan frágreiðingin er ikki løgd fram enn, og tískil kann frágreiðingin ikki endurgevast enn. Tá frágreiðingin er løgd fram, so verður hon endurgivin her, eins og undanfarin ár. Frágreiðingin hevur seinastu nógvu árini innihildið niðanfyristandandi evnir.
Innihaldið í frágreiðingini undanfarin ár:
Løgtingslóg um sjófeingi. Hvat er sett í verk? Tey mest týðandi økini í tíðarskeiðnum fyri 1. februar í inniverandi ári
Hagtøl um fiskiveiðu.
Uppboðssølurættindi, menningarkvotur og kvotur til vinnuligar royndir og verkætlanir.
Veiðirættindi og avtalur um veiðirættindi.
Vørn: Støðulýsing innan fiskiveiðieftirlit.
Havstovan: Støðulýsing av mest týðandi fiskastovnunum.
Landsstýrismaðurin: Hvørjar ætlanir hevur hann í hyggju at fremja?
Keldur og tilvísingar
Myndir
Høvuðsevnir í ársfrágreiðingini 2023: James Currie Photography
Avreiðingar: Sjókovin
Útlutningur av fiskavørum: James Currie Photography
Útlutningur og marknaðaratgongd: Vinnuhúsið.
Hvussu verður fiskurin virkaður: Varðin pelagic
Løntakarar í fiskivinnuni: Vaðhorn
Mynd av toski: in.fo. Leinkja: https://www.in.fo/news-detail/bradtidindi-vit-skulu-gevast-at-fiska-tosk-undir-foeroyum
Finnur Fríði: Varðin.fo
Oljudálking: John Rourke - Unsplash.com
Makrelur: MSC - © Scandinavian Fishing Year Book, Illustration of Scomber scombrus - Atlantic mackerel
Sild: MSC - © Scandinavian Fishing Year Book, Illustration of a Clupea Harengus - Atlantic Herring
Svartkjaftur: © Scandinavian Fishing Year Book, Illustration of a Clupea Harengus - Blue Whiting
Lodna: Marz seafood
Keldur
Ársfrágreiðing Sjókovans um fiskivinnuna 2020. 2021. Leinkja: https://www.sjokovin.fo/fiskivinnan2020
European Council of European Union. 2023. EU sanctions against Russia explained. Tøk á https://www.consilium.europa.eu/en/policies/sanctions/restrictive-measures-against-russia-over-ukraine/sanctions-against-russia-explained/
Fiskimálaráðið. 2024. Frágreiðing um løgtingslóg um sjófeingi. Tøk á https://www.logting.fo/documents/61480
Fiskimálaráðið. 2024. Fiskiveiðiavtalur. Leinkja: https://www.fisk.fo/fo/kunning/fiskiveidiavtalur/
Hagstova Føroya. Leinkja: http://www.hagstova.fo
Havsbrún. Leinkja: https://www.havsbrun.fo/
Havstovan 2023: Tilmæli um fiskiskapin eftir toski, hýsu og upsa í 2024. Leinkja: https://www.hav.fo/index.php?option=com_content&view=article&id=1103&Itemid=336
ICES. 2022. Cod (Gadus morhua) in Subdivision 5.b.1 (Faroe Plateau). In Report of the ICES Advisory Committee, 2022. ICES Advice 2022, cod.27.5b1, https://doi.org/10.17895/ices.advice.19772368
ICES. 2023. Blue whiting (Micromesistius poutassou) in subareas 1-9, 12, and 14 (Northeast Atlantic and adjacent waters). In Report of the ICES Advisory Committee, 2023. ICES Advice 2023, whb.27.1-91214. https://doi.org/10.17895/ices.advice.21856554
ICES. 2023. Haddock (Melanogrammus aeglefinus) in Division 5.b (Faroes grounds). In Report of the ICES Advisory Committee, 2023. ICES Advice 2023, had.27.5b, https://doi.org/10.17895/ices.advice.21907938
ICES. 2023. Herring (Clupea harengus) in subareas 1, 2, 5 and divisions 4.a and 14.a, Norwegian spring-spawning herring (the Northeast Atlantic and Arctic Ocean). In Report of the ICES Advisory Committee, 2023. ICES Advice 2023, her.27.1-24a514a. https://doi.org/10.17895/ices.advice.21856509
ICES. 2023. Mackerel (Scomber scombrus) in subareas 1-8 and 14 and division 9.a (the Northeast Atlantic and adjacent waters). In Report of the ICES Advisory Committee, 2023. ICES Advice 2023, mac.27.nea. https://doi.org/10.17895/ices.advice.21856533
ICES. 2023. Saithe (Pollachius virens) in Division 5.b (Faroes grounds). In Report of the ICES Advisory Committee, 2023. ICES Advice 2023, pok.27.5b, https://doi.org/10.17895/ices.advice.21975212
Sosialurin. info. 2022. Bráðtíðindi Vit skulu gevast at fiska tosk undir Føroyum. 29.11.2022. https://www.in.fo/news-detail/bradtidindi-vit-skulu-gevast-at-fiska-tosk-undir-foeroyum
Statistics Norway. Leinkja: https://www.ssb.no/en
Statistics Iceland. Leinkja: https://www.statice.is
Útlendingastovan. Leinkja: https://www.utlendingastovan.fo
Vørn - http://www.vorn.fo
World Bank Blogs. Jun, 2022. Trade restrictions are inflaming the worst food crisis in a decade. Tøk á https://blogs.worldbank.org/en/voices/trade-restrictions-are-inflaming-worst-food-crisis-decade
World Trade Organization. 2022. Food security. Tøk á https://www.wto.org/english/tratop_e/agric_e/food_security_e.htm
Sjókovin takkar øllum, sum hava givið sítt íkast til frágreiðingina